Trong trường hợp nào di sản thừa kế sẽ bị hạn chế phân chia?

1. Hạn chế phân chia di sản là gì? Những trường hợp nào di sản thừa kế không được phân chia?

Theo nguyên tắc, người thừa kế có quyền yêu cầu chia di sản ngay tại thời điểm mở thừa kế. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sau, người thừa kế không có quyền yêu cầu phân chia di sản.

Căn cứ dựa theo quy định tại Điều 661 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định cụ thể hạn chế phân chia di sản

- Trong trường hợp theo ý chí của người lập di chúc hoặc theo thỏa thuận của tất cả những người thừa kế, di sản chỉ được phân chia sau một thời hạn nhất định thì chỉ khi đã hết thời hạn đó di sản mới được đem chia.

+ Di chúc hoặc thỏa thuận của tất cả những người thừa kế: Nếu người lập di chúc hoặc tất cả những người thừa kế đã thỏa thuận, di sản chỉ được phân chia sau một khoảng thời gian nhất định.

+ Thời hạn phân chia di sản: Di sản sẽ không được phân chia cho đến khi đã hết thời hạn đặt ra. Điều này có thể áp dụng để đảm bảo rằng các điều kiện hoặc yêu cầu cụ thể trong di chúc hoặc thỏa thuận được thực hiện đúng cách, và có thể cũng để tạo ra một khoảng thời gian để xử lý các vấn đề liên quan đến tài sản. Nói chung, mục đích của việc đặt thời hạn này có thể là để bảo đảm tính công bằng và rõ ràng trong quá trình phân chia di sản, cũng như để tránh xung đột và tranh chấp giữa các thừa kế.

- Trong trường hợp mà yêu cầu chia di sản thừa kế mà việc chia ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình. 

+ Yêu cầu chia di sản: Nếu việc chia di sản thừa kế ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình, bên còn sống có quyền yêu cầu Tòa án xác định phần di sản mà những người thừa kế được hưởng, nhưng chưa thực hiện chia di sản.

+ Thời hạn yêu cầu chia di sản: Bên còn sống có thể yêu cầu chia di sản trong một thời hạn nhất định, không quá 03 năm, tính từ thời điểm mở thừa kế.

+ Gia hạn thời hạn yêu cầu chia di sản: Nếu sau hết thời hạn 03 năm mà bên còn sống có thể chứng minh được rằng việc chia di sản vẫn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của gia đình, bên này có quyền yêu cầu Tòa án gia hạn một lần nữa, nhưng thời hạn gia hạn cũng không quá 03 năm. Quy định này tập trung vào việc bảo vệ quyền lợi của người sống còn và gia đình trong quá trình phân chia di sản thừa kế, đồng thời đặt ra các hạn chế thời gian để đảm bảo quyết định được đưa ra một cách hiệu quả và khẩn cấp.

Như vậy thì việc hạn chế phân chi di sản trong một thời gian nhất định là nhằm để bảo vệ quyền lợi của các bên yếu thế và sự đoàn kết của các bên trong gia đình, pháp luật hiện nay đang tiến hành giới hạn việc yêu cầu phân chia di sản trong một số trường hợp nhất định theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015. 

2. Giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết hoặc tòa án tuyên bố đã chết

Quy định về giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết hoặc bị tòa án tuyên bố là đã chết thì có thể theo dõi tại khoản 3 Điều 66 của Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định cụ thể như sau:  Vợ hoặc chồng còn sống có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quá trình phân chia di sản. Điều này có thể áp dụng để giữ cho một phần của di sản được giữ lại để đảm bảo đời sống của họ không bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Quy định này có lẽ là một biện pháp bảo vệ để đối phó với tình huống nếu việc chia di sản đặt ra nguy cơ gây thiệt hại đáng kể cho đời sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình.

Căn cứ dựa theo quy định tại Mục 4 của Nghị quyết 02/2000/NQ-HĐTP có hướng dẫn cụ thể về quyền thừa kế tài sản giữa vợ và chồng theo quy định như sau: Nếu như việc chia di sản sau khi người chết để lại có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của bên vợ hoặc chồng còn sống và gia đình. Các khó khăn có thể bao gồm việc mất chỗ ở và mất nguồn tư liệu sản xuất, gây ra những tình trạng khẩn cấp trong cuộc sống hàng ngày của họ. Trong tình huống như vậy, quy định trại Nghị quyết 02/2000/NQ-HĐTP có cho phép vợ hoặc chồng còn sống yêu cầu hạn chế phương thức phân chia di sản để bảo vệ quyền lợi và cuộc sống của họ. Việc này có thể nhằm đảm bảo rằng họ không bị tác động quá mức trong việc mất mát tài sản và nguồn lực quan trọng đối với cuộc sống hàng ngày.

Ví dụ: Anh C và chị D kết hôn với nhau và mua được ngôi nhà có diện tích 20m2. Sau khi sinh được một người con thì anh C bị chết và không để lại di chúc. Bố mẹ của anh C yêu cầu chia di sản do anh C để lại là phần nhà của anh C trong ngôi nhà này.

Trong trường hợp này, việc chia di sản thừa kế, đặc biệt là phần nhà của anh C trong ngôi nhà có diện tích 20m2, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của chị D và con. Dưới đây là một số lý do:

- Không có chỗ ở khác: Chị D và con không có chỗ ở nào khác ngoài ngôi nhà này. Việc chia nhỏ ngôi nhà này có thể tạo ra tình trạng thiếu chỗ ở và ảnh hưởng đến sự ổn định cuộc sống của họ.

- Không bảo đảm sinh hoạt tối thiểu: Nếu chia bằng hiện vật, ví dụ như chia ngôi nhà thành từng phòng riêng lẻ, có thể không đảm bảo cho sinh hoạt tối thiểu của chị D và con. Điều này có thể tạo ra những điều kiện sống không thuận lợi và không ổn định.

- Khả năng thanh toán bằng tiền hạn chế: Nếu buộc chị D phải thanh toán bằng tiền, đặc biệt là một số tiền lớn liên quan đến phần thừa kế của bố mẹ anh C, chị D có thể không có khả năng thanh toán và mất mát tài chính nghiêm trọng.

Trong tình huống này, việc yêu cầu hạn chế phương thức chia di sản có thể là một biện pháp hợp lý để đảm bảo rằng chị D và con không phải đối mặt với những khó khăn không đáng có sau cái chết của anh C.

Như vậy, trường hợp người chồng để lại di sản là nơi cư trú duy nhất của vợ con. Nếu chia di sản mà gia đình không còn chỗ để ở, thì đây được xem là ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của những người đang sống. Trường hợp này, bên vợ/chồng còn sống có thể yêu cầu Tòa án hạn chế phân chia di sản theo quy định của Bộ luật dân sự.

3. Thời hạn hạn chế phân chia di sản là bao lâu?

Căn cứ dựa theo quy định tại Điều 661 Bộ luật Dân sự 2015 thì có quy định cụ thể về thời hạn yêu cầu không phân chia di sản, theo đó thời hạn sẽ là không quá 03 năm kể từ thời điểm mở thừa kế. 

Nếu sau hết thời hạn 03 năm mà bên còn sống có thể chứng minh được rằng việc chia di sản vẫn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của gia đình, họ có quyền yêu cầu Tòa án gia hạn một lần, nhưng thời hạn gia hạn không quá 03 năm. Điều này có nghĩa là việc hạn chế phương thức phân chia di sản có thể kéo dài tối đa là 06 năm từ thời điểm mở thừa kế.

Quy định này có vẻ như được thiết kế để cân nhắc đối với những tình huống đặc biệt và đảm bảo rằng người còn sống và gia đình của họ không phải chịu nhiều áp lực quá mức trong quá trình chia di sản, đặc biệt là khi việc này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống hàng ngày của họ.

Nếu như không hạn chế phân chia di sản thì có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của cá nhân còn sống và những thành viên trong gia đình, cho nên hạn chế phân chia di sản giúp cho cuộc sống của một cá nhân còn sống trở nên ổn định hơn và có thể đảm bảo hơn. 

Vui lòng liên hệ với chúng tôi thông qua số điện thoại 1900.868644 hoặc [email protected]