Khi nào áp dụng tập quán về hôn nhân và gia đình?

1. Tập quán về hôn nhân và gia đình là gì?

Căn cứ dựa theo quy định tại khoản 4 Điều 3 có quy định về Luật hôn nhân và gia đình 2014 có quy định về tập quán về hôn nhân và gia đình có quy định về tập quán về hôn nhân và gia đình. Tập quán về hôn nhân và gia đình là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng về quyền, nghĩa vụ của các bên trong quan hệ hôn nhân và gia đình, được lặp đi, lặp lại trong một thời gian dài và được thừa nhận rộng rãi trong một vùng, miền hoặc cộng đồng.

Tập quán về hôn nhân và gia đình thường là những quy tắc xử sự được xây dựng và duy trì thông qua sự lặp lại và thừa nhận trong một cộng đồng, vùng miền hoặc quốc gia. Những tập quán này thường phản ánh giá trị, truyền thống, và quy định văn hóa của một xã hội cụ thể. Dưới đây là một số đặc điểm và ví dụ:

Quyền và nghĩa vụ: Tập quán thường xác định rõ ràng quyền và nghĩa vụ của các bên trong mối quan hệ hôn nhân và gia đình. Ví dụ, phân công rõ ràng trách nhiệm giữa vợ và chồng, cha mẹ và con cái.

Giữ gìn truyền thống: Tập quán có thể liên quan đến việc giữ gìn truyền thống và phong tục hôn nhân và gia đình. Ví dụ, việc tổ chức các lễ cưới theo cách cụ thể, hoặc việc duy trì các nghi lễ gia đình.

Định rõ vai trò gia đình: Tập quán thường xác định rõ vai trò của từng thành viên trong gia đình và quy định cách mối quan hệ gia đình nên diễn ra. Ví dụ, vai trò của cha mẹ, người giữ nhà, người lao động ngoại trời, v.v.

Lặp lặp trong thời gian dài: Những quy tắc và tập quán này thường được truyền đạt từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua việc lặp lại trong thời gian dài. Ví dụ, các lễ hội, lễ kỷ niệm gia đình được tổ chức theo một cách nhất định qua các thế hệ.

Thừa nhận rổng rãi: Tập quán thường được thừa nhận rộng rãi trong cộng đồng hay vùng miền cụ thể. Sự chấp nhận này giúp duy trì tính ổn định trong xã hội và cung cấp một khung cảnh cho các mối quan hệ hôn nhân và gia đình.

Thích nghi và phát triển: Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng tập quán có thể thay đổi theo thời gian và mức độ thích nghi của xã hội. Một số tập quán có thể bị thay đổi hoặc thích nghi với sự phát triển xã hội và văn hóa.

Những tập quán này đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và hình thành xã hội, tạo nên một cơ sở vững chắc cho các mối quan hệ hôn nhân và gia đình.

2.  Khi nào áp dụng tập quán về hôn nhân và gia đình?

Căn cứ dựa theo quy định tại Điều 7 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 có quy định về việc áp dụng tập quán về hôn nhân gia đình. Theo đó thì việc áp dụng tập quán về hôn nhân gia đình trong trường hợp mà pháp luật không có quy định và các bên không có thỏa thuận thì tập quán tốt đẹp thể hiện bản sắc của mỗi dân tộc không trái với nguyên tắc được quy định về chế độ hôn nhân cũng như là không vi phạm điều cấm của pháp luật.

Tuy nhiên thì khi áp dụng tập quán thì cần phải tuân thủ các nguyên tắc như sau:

- Tập quá được áp dụng phải là quy tắc xử sự phù hợp với quy định của pháp luật, theo đó thì tập quán về hôn nhân và gia đình là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng về quyền, nghĩa vụ của các bên trong quan hệ hôn nhân và gia đình, được lặp đi, lặp lại trong một thời gian dài và được thừa nhận rộng rãi trong một vùng, miền hoặc cộng đồng. Trong nhiều trường hợp, tập quán về hôn nhân và gia đình có thể tương đối ổn định và được thừa nhận rộng rãi trong một cộng đồng cụ thể. Tuy nhiên, điều quan trọng là nhận ra rằng không phải tất cả các tập quán đều phù hợp hoặc tuân theo quy định của pháp luật. Trong một số trường hợp, những tập quán truyền thống có thể xung đột với quyền lợi cá nhân, quyền con người, hoặc các quy định của pháp luật hiện đại. Trong những trường hợp như vậy, có thể cần có sự điều chỉnh hoặc thay đổi để đảm bảo tính phù hợp và công bằng, đồng thời đảm bảo rằng các quy định của pháp luật được tuân theo.

- Việc áp dụng tập quán phải tuân theo các điều kiện về áp dụng tập quán về hôn nhân và gia đình, theo đó thì trong trường hợp mà pháp luật không có quy định và không có thỏa thuận thì tập quán tốt đẹp thể hiện bản sắc mỗi dân tộc không trái với nguyên tắc và không vi phạm điều cấm của luật. Mặc dù tập quán có thể thể hiện bản sắc văn hóa, nhưng vẫn cần tuân thủ nguyên tắc cơ bản và không vi phạm điều cấm của luật. Nguyên tắc này đặt ra yêu cầu rằng dù tập quán có tồn tại, chúng không được sử dụng để xâm phạm quyền lợi cá nhân hoặc làm xâm phạm đến quy tắc pháp luật. 

- Việc áp dụng tập quán cần phải tôn trọng sự thỏa thuận của các bên về tập quán được áp dụng. Sự thỏa thuận nên dựa trên tính tự nguyện của các bên. Không nên có áp đặt hay ép buộc để đưa ra thỏa thuận về áp dụng tập quán. Tính tự nguyện này tôn trọng quyền tự do cá nhân và quyền lựa chọn của mỗi người.

Như vậy thì việc áp dụng tập quán về hôn nhân gia đình chỉ được áp dụng khi pháp luật không có quy định cũng như là không có sự thỏa thuận

3. Những quy định về giải quyết vụ, việc hôn nhân và gia đình có áp dụng tập quán

- Trong trường hợp giải quyết vấn đề liên quan đến hôn nhân và gia đình và áp dụng tập quán, quy trình hòa giải được thực hiện theo quy định của pháp luật tại cấp cơ sở. Đồng thời, khuyến khích sự tham gia tích cực của những người có uy tín trong cộng đồng và những nhân vật có chức sắc tôn giáo để thúc đẩy quá trình hòa giải. Hòa giải tại cấp cơ sở và sự tham gia của những người có uy tín trong cộng đồng, chức sắc tôn giáo có thể tôn trọng và bảo tồn bản sắc văn hóa, tập quán của cộng đồng. Việc thực hiện hòa giải tại cấp cơ sở thường đi kèm với sự tin tưởng vào cộng đồng và sự đồng thuận của những người tham gia, giúp tạo ra môi trường tích cực cho quá trình giải quyết vụ án. Bên cạnh đó thì việc khuyến khích sự tham gia của những người có uy tín trong cộng đồng và chức sắc tôn giáo có thể gia tăng khả năng hòa giải bằng cách sử dụng sự hiểu biết về văn hóa và giáo lý. Hòa giải cấp cơ sở thường tăng cường tính dân chủ, cho phép cộng đồng tham gia vào quá trình giải quyết vấn đề của mình và tự quyết định về hôn nhân và gia đình theo cách mà họ tìm thấy phù hợp.

- Trong trường hợp hòa giải không thành công hoặc vụ, việc liên quan đến hôn nhân và gia đình không thuộc phạm vi hòa giải ở cấp cơ sở, Tòa án sẽ giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự. 

+ Hòa giải không thành công: Nguyên nhân của sự thất bại trong quá trình hòa giải có thể là do sự không đồng thuận giữa các bên, sự không hài lòng với kết quả đề xuất, hoặc khả năng của quá trình hòa giải không đủ mạnh để giải quyết mâu thuẫn.

+ Vụ án và phạm vi không thuộc hòa giải cấp cơ sở: Trong trường hợp vấn đề không thể giải quyết tại cấp cơ sở hoặc không thuộc phạm vi của quá trình hòa giải ở cấp đó, vụ án sẽ được chuyển đến Tòa án để xem xét và giải quyết theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.

+ Quy định của pháp luật tố tụng dân sự: Khi vụ án được chuyển đến Tòa án, quy trình giải quyết sẽ tuân theo các quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Điều này bao gồm các bước như đệ trình đơn kiện, tuyên bố lập hồ sơ, lời khai, và quyết định của tòa.

+ Quyết định chính thức của Tòa án: Tòa án sẽ đưa ra quyết định cuối cùng dựa trên bằng chứng và lập luận được đưa ra trong quá trình phiên tòa. Quyết định này có thể bao gồm các biện pháp như ly hôn, quyết định về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên liên quan, và các quyết định khác liên quan đến hôn nhân và gia đình.

+ Điều chỉnh quyền và nghĩa vụ: Quyết định của Tòa án sẽ hình thành cơ sở pháp lý cho việc điều chỉnh quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong mối quan hệ hôn nhân và gia đình, đồng thời định rõ trách nhiệm và quyền lợi của mỗi bên.

+ Chấm dứt hôn nhân hoặc thay đổi điều kiện hôn nhân: Tùy thuộc vào tính chất của vụ án, Tòa án có thể quyết định chấm dứt hôn nhân hoặc thay đổi các điều kiện của hôn nhân để đảm bảo công bằng và tuân thủ theo quy định của pháp luật.

Phân tích trên giúp làm rõ quy trình và hậu quả của việc hòa giải không thành công hoặc khi vụ án không thể giải quyết tại cấp cơ sở, và Tòa án phải thực hiện quy trình tố tụng dân sự để đưa ra quyết định chính thức và công bằng.

Vui lòng liên hệ 1900.868644 hoặc [email protected]