Hướng dẫn áp dụng Điều 234, 244 của Bộ Luật hình sự 2015

1. Vì sao cần bảo về động vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm?

Việc bảo vệ động vật hoang dã, đặc biệt là những loài động vật nguy cấp và quý hiếm, là rất quan trọng và có nhiều lý do sau đây:

- Đa dạng sinh học: Động vật hoang dã đóng vai trò quan trọng trong duy trì và bảo toàn sự đa dạng sinh học trên Trái Đất. Mỗi loài động vật đều có vai trò cụ thể trong hệ thống sinh thái, giúp cân bằng tự nhiên, phân giải các dịch vụ sinh thái, và duy trì sự phát triển của các loài khác.

- Duy trì sự cân bằng sinh thái: Các loài động vật hoang dã thường có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát số lượng loài cỏ và loài khác, đảm bảo rằng môi trường tự nhiên được duy trì trong tình trạng cân bằng. Nếu một loài động vật quý hiếm bị tuyệt chủng, có thể dẫn đến sự biến đổi không mong muốn trong hệ thống sinh thái.

- Tiềm năng dược phẩm và y học: Nhiều loài động vật hoang dã chứa các hợp chất có giá trị y học và dược phẩm. Việc bảo vệ chúng có thể giữ lại cơ hội để nghiên cứu và phát triển các loại thuốc mới và cách điều trị bệnh.

- Nguồn gen: Động vật hoang dã có thể cung cấp nguồn gen quan trọng cho cấy trồng cây trồng và chăn nuôi. Việc bảo vệ chúng có thể đảm bảo rằng chúng ta có sẵn các nguồn gen đa dạng để ứng phó với biến đổi khí hậu và các thách thức khác.

- Giáo dục và nghiên cứu: Việc nghiên cứu và bảo vệ các loài động vật hoang dã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tự nhiên và hệ thống sinh thái của chúng ta. Chúng cung cấp cơ hội học hỏi về hành vi, sinh thái học, và quản lý tài nguyên tự nhiên.

- Cảm nhận văn hóa và giá trị: Nhiều loài động vật hoang dã có giá trị văn hóa và tượng trưng đối với nhiều cộng đồng trên khắp thế giới. Chúng có thể đóng vai trò quan trọng trong các truyền thống văn hóa, ngôn ngữ, và tôn giáo.

- Giảm nguy cơ tuyệt chủng: Bảo vệ các loài động vật hoang dã có thể giảm nguy cơ tuyệt chủng của chúng và đảm bảo rằng chúng sẽ còn tồn tại để được thế hệ sau hưởng thụ.

Tóm lại, việc bảo vệ động vật hoang dã không chỉ là về việc bảo vệ chúng mà còn về việc bảo vệ sự cân bằng của tự nhiên, giá trị y học và giáo dục, và giữ lại cơ hội cho tương lai để nghiên cứu và tham gia vào các hoạt động văn hóa liên quan đến chúng.

2. Khái quát về Điều 234, 244 Bộ luật Hình sự năm 2015

* Điều 234 Bộ luật Hình sự năm 2015:

Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã có thể khác nhau tùy theo quốc gia và vùng lãnh thổ cụ thể, và chúng thường được quy định trong các luật và quy tắc bảo vệ môi trường và động vật. Tuy nhiên, dưới đây là một số hành vi phổ biến có thể bị xem là tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã:

- Sát hại, săn bắn, hoặc bắt giữ các loài động vật hoang dã bị cấm: Nhiều quốc gia có luật cấm sát hại, săn bắn, hoặc bắt giữ các loài động vật hoang dã, đặc biệt là những loài có nguy cơ tuyệt chủng hoặc quý hiếm.

- Buôn bán, vận chuyển, hoặc giao dịch các sản phẩm từ động vật hoang dã bị cấm: Nếu bạn tham gia vào việc buôn bán, vận chuyển, hoặc giao dịch sản phẩm từ động vật hoang dã, như da lông, sừng, xương, và các sản phẩm khác, mà không có giấy phép hoặc giấy tờ hợp lệ, bạn có thể bị coi là vi phạm luật.

Trong việc xử lý các tội vi phạm liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã, hình phạt và biện pháp xử lý có thể thay đổi tùy theo tính nghiêm trọng của vi phạm và tình huống cụ thể. Dưới đây là một phân tích chi tiết hơn về các biện pháp xử lý và hình phạt mà có thể áp dụng:

- Hình phạt tiền: Người vi phạm có thể phải nộp tiền phạt từ 50 triệu đến 300 triệu đồng. Đây là một biện pháp phạt tài chính nhằm trừng phạt việc vi phạm bảo vệ động vật hoang dã.

- Cải tạo không giam giữ: Nếu xem xét cố tình, những người vi phạm có thể được phân định phải tham gia vào các chương trình cải tạo mà không cần phải bị giam giữ trong vòng tối đa 3 năm. Điều này có thể giúp người vi phạm hiểu rõ hơn về ý nghĩa của bảo vệ động vật hoang dã và hành vi vi phạm của họ.

- Phạt tù: Hình phạt tù cũng có thể áp dụng, với mức phạt tù nhẹ nhất là 6 tháng và nặng nhất là 12 năm. Điều này tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của vi phạm.

- Cấm đảm nhiệm chức vụ và hành nghề: Người vi phạm có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc hành nghề trong khoảng từ 1 đến 5 năm. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng họ tham gia vào các hoạt động liên quan đến động vật hoang dã hoặc môi trường.

- Phạt tài sản của pháp nhân thương mại: Pháp nhân thương mại có thể phải nộp tiền phạt từ 300 triệu đồng đến 3 tỷ đồng. Ngoài ra, họ có thể bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn và cấm kinh doanh trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn trong khoảng từ 1 đến 3 năm.

* Điều 244 Bộ luật Hình sự năm 2015:

Điều 244 quy định về tội phạm về việc bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm cũng gần tương tự như tội phạm về bảo vệ động vật hoang dã nhưng mức hình phạt có sự thay đổi cụ thể như sau:

- Hình phạt tiền: Người vi phạm có thể phải nộp tiền phạt từ 500 triệu đến 2 tỷ đồng. Điều này là một biện pháp trừng phạt tài chính nghiêm trọng nhằm đánh dấu sự vi phạm đối với bảo vệ động vật quý hiếm.

- Phạt tù: Hình phạt tù cũng được áp dụng, với mức phạt tù nhẹ nhất là 01 năm và nặng nhất là 15 năm. Điều này phản ánh mức độ nghiêm trọng của vi phạm và mục tiêu của pháp luật là đảm bảo rằng các tội phạm đối với động vật quý hiếm không bị bỏ qua.

- Cấm đảm nhiệm chức vụ và hành nghề: Người phạm tội có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc hành nghề trong khoảng từ 1 đến 5 năm. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng họ tham gia vào các hoạt động liên quan đến động vật quý hiếm hoặc môi trường.

- Phạt tài sản của pháp nhân thương mại: Pháp nhân thương mại có thể phải nộp tiền phạt từ 01 tỷ đồng đến 15 tỷ đồng. Ngoài ra, họ có thể bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn và cấm kinh doanh trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn trong khoảng từ 01 đến 03 năm. Điều này nhấn mạnh rằng cả cá nhân và tổ chức thương mại đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bảo vệ động vật quý hiếm.

3. Hướng dẫn áp dụng Điều 234, 244 của Bộ luật Hình sự năm 2015

Theo quy định tại Nghị quyết 05/2018/NQ-HĐTP  thì khi đối mặt với tình huống liên quan đến động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hoặc hiếm, các biện pháp xử lý và xác định tương ứng là quan trọng để đảm bảo sự bảo vệ và duy trì cân bằng trong tự nhiên. Dưới đây là một số hướng dẫn về cách xử lý tình huống này:

- Đối với động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hoặc hiếm còn sống: Khi xác định rằng một động vật thuộc loài hoang dã, nguy cấp, quý, hoặc hiếm còn sống, các bước tiếp theo có thể bao gồm:

+ Kết luận giám định: Trước hết, cần phải tiến hành một cuộc giám định chính xác để đảm bảo xác định đúng loài và tình trạng của động vật. Điều này thường được thực hiện bởi các chuyên gia hoặc cơ quan quản lý chuyên ngành.

+ Trả về tự nhiên: Khi đã xác định và kết luận giám định, động vật hoang dã nên được trả về môi trường tự nhiên của chúng nơi chúng có thể sống và đóng góp vào hệ thống sinh thái.

+ Giao cho trung tâm cứu hộ hoặc khu bảo tồn thiên nhiên: Trong một số trường hợp, nếu động vật cần chăm sóc hoặc phục hồi sức khỏe trước khi được trả về tự nhiên, chúng có thể được giao cho các trung tâm cứu hộ động vật hoang dã hoặc khu bảo tồn thiên nhiên để được quản lý và chăm sóc.

+ Tuân thủ các quy định pháp luật: Tất cả các quy trình trên nên được thực hiện tuân theo quy định pháp luật cụ thể và dưới sự giám sát của cơ quan quản lý chuyên ngành.

+ Hợp tác với các cơ quan và tổ chức khác: Cần thảo luận và hợp tác với các cơ quan, tổ chức, và chuyên gia liên quan để đảm bảo rằng động vật được xử lý và bảo vệ một cách hiệu quả nhất.

- Đối với sản phẩm từ động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hoặc hiếm: Sản phẩm từ động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hoặc hiếm thường nằm dưới sự kiểm soát của các quy định và luật pháp nghiêm ngặt. Các biện pháp xử lý có thể bao gồm:

+ Tịch thu sản phẩm: Các sản phẩm từ động vật hoang dã nếu không tuân thủ quy định có thể bị tịch thu bởi cơ quan thực thi pháp luật.

+ Xác định nguồn gốc: Cần phải xác định nguồn gốc của sản phẩm để xác định liệu chúng đã tuân thủ quy định về bảo vệ động vật hay không.

+ Hình phạt tài chính: Các cá nhân hoặc tổ chức thương mại có thể phải chịu hình phạt tài chính nếu họ vi phạm quy định về sản phẩm từ động vật hoang dã.

+ Cấm kinh doanh: Trong một số trường hợp, các tổ chức thương mại có thể bị cấm kinh doanh trong các lĩnh vực liên quan đến sản phẩm từ động vật hoang dã.

+ Huy động vốn: Cơ quan chức năng có thể áp dụng biện pháp cấm huy động vốn đối với các tổ chức thương mại liên quan đến sản phẩm từ động vật hoang dã.

Điều quan trọng nhất là việc xử lý đối với động vật hoang dã và sản phẩm từ chúng phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật và có mục tiêu bảo vệ và duy trì sự tồn tại của các loài động vật quý hiếm trong tự nhiên.

- Đối với vật chứng là cá thể động vật chết hoặc sản phẩm động vật quý, nguy cấp, hoặc hiếm, bị mau hỏng hoặc khó bảo quản: Tiêu hủy hoặc giao cho cơ quan quản lý chuyên ngành: Khi xác định rằng vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản, nên tiến hành tiêu hủy nó hoặc giao nó cho cơ quan quản lý chuyên ngành có thẩm quyền theo quy định pháp luật. Điều này đảm bảo rằng vật chứng không gây ra tác động tiêu cực đối với môi trường hoặc người dân.

- Đối với vật chứng khác không thuộc vào hai trường hợp trên: Tịch thu hoặc tiêu hủy theo quy định: Đối với vật chứng không nằm trong những trường hợp cụ thể được nêu trên, nên tiến hành tịch thu hoặc tiêu hủy theo quy định pháp luật. Việc này đảm bảo rằng vật chứng không được sử dụng một cách bất hợp pháp hoặc không gây ra các vấn đề liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã.

Trong tất cả các tình huống, việc xử lý vật chứng nên được thực hiện theo quy định của pháp luật và dưới sự giám sát của cơ quan chức năng. Điều quan trọng nhất là đảm bảo rằng việc xử lý này được thực hiện một cách đáng tin cậy để bảo vệ và duy trì cân bằng tự nhiên và các loài động vật quý hiếm

Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email [email protected] để được giải đáp. Trân trọng!