Số lượng đơn vị hành chính cấp xã, huyện, tỉnh ở Việt Nam

1. Đơn vị hành chính theo Hiến pháp được quy định như thế nào?

Điều 110 của Hiến pháp 2013 quy định về cấu trúc các đơn vị hành chính ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam như sau:

Nước được chia thành tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương.

Tỉnh được chia thành huyện, thị xã, và thành phố thuộc tỉnh. Thành phố trực thuộc trung ương được chia thành quận, huyện, thị xã, và các đơn vị hành chính tương đương.

Huyện lại chia thành xã và thị trấn. Thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã. Quận chia thành các phường.

Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt được thành lập bởi Quốc hội.

Để cụ thể hóa những quy định này, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, tại Điều 2, quy định rõ cấu trúc của các đơn vị hành chính ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam:

Cấp tỉnh bao gồm tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương.

Cấp huyện bao gồm huyện, quận, thị xã, và thành phố thuộc tỉnh, cũng như thành phố thuộc trực thuộc trung ương.

Cấp xã bao gồm xã, phường, và thị trấn.

Dưới cấp xã, có thể có ấp, làng, thôn, bản, buôn, sóc, v.v. Dưới cấp phường hoặc thị trấn, sẽ có tổ dân phố, khu phố, khu vực, khóm, ấp. Tuy nhiên, việc chia thành thôn, ấp, khu phố này chỉ nhằm phục vụ cho mục đích quản lý dân cư và không được coi là cấp hành chính.

Ngoài ra, còn có đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, được thành lập theo quyết định của Quốc hội

2. Đơn vị hành chính Việt Nam được phân thành mấy loại

Theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, việc phân loại các đơn vị hành chính là cơ sở quan trọng để xác định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, cũng như xây dựng tổ chức bộ máy, chế độ, và chính sách liên quan đến cán bộ và công chức của chính quyền địa phương sao cho phù hợp với từng loại đơn vị hành chính.

Việc phân loại này cần dựa trên một loạt tiêu chí như quy mô dân số, diện tích tự nhiên, số đơn vị hành chính trực thuộc, trình độ phát triển kinh tế - xã hội, cũng như các đặc thù riêng của từng loại đơn vị hành chính, bất kể liệu chúng nằm ở nông thôn, đô thị hay hải đảo.

Cụ thể, đơn vị hành chính được phân loại như sau:

Thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh là các đơn vị hành chính cấp tỉnh đặc biệt. Các đơn vị hành chính cấp tỉnh khác được chia thành ba loại: loại I, loại II và loại III;

Đơn vị hành chính cấp huyện được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III;

Đơn vị hành chính cấp xã được phân thành ba loại: loại I, loại II và loại III.

Mục tiêu của việc phân loại này là tạo ra sự linh hoạt trong quản lý chính trị và xã hội tại mỗi cấp độ, từ cấp tỉnh đặc biệt đến cấp xã, để đảm bảo rằng quản lý và chính sách phát triển phù hợp với cụm tiêu chuẩn và đặc thù cụ thể của mỗi đơn vị hành chính

3. Số lượng các đơn vị hành chính tại Việt Nam hiện nay

Số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp huyện, cũng như cấp xã tại Việt Nam hiện như sau:

Số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh:

Hiện tại, cả nước có 05 thành phố trực thuộc trung ương: Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ.

58 tỉnh: An Giang, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bạc Liêu, Bắc Giang, Bắc Kạn, Bắc Ninh, Bến Tre, Bình Dương, Bình Định, Bình Phước, Bình Thuận, Cà Mau, Cao Bằng, Đắk Lắk, Đắk Nông, Điện Biên, Đồng Nai, Đồng Tháp, Gia Lai, Hà Giang, Hà Nam, Hà Tĩnh, Hải Dương, Hậu Giang, Hòa Bình, Hưng Yên, Khánh Hòa, Kiên Giang, Kon Tum, Lai Châu, Lạng Sơn, Lào Cai, Lâm Đồng, Long An, Nam Định, Ninh Bình, Nghệ An, Ninh Thuận, Phú Thọ, Phú Yên, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Quảng Ninh, Quảng Trị, Sóc Trăng, Sơn La, Tây Ninh, Thái Bình, Thái Nguyên, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế, Tiền Giang, Trà Vinh, Tuyên Quang, Vĩnh Long, Vĩnh Phúc, Yên Bái.

Số lượng đơn vị hành chính cấp huyện:

Tính đến tháng 04/2023, Việt Nam có 705 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm: 1 thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, 82 thành phố thuộc tỉnh (trong đó có 1 thành phố đảo), 52 thị xã, 46 quận, và 524 huyện (trong đó có 11 huyện đảo).

Số lượng đơn vị hành chính cấp xã:

Tính đến tháng 04/2023, Việt Nam có 10.598 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm xã, phường, và thị trấn, trong đó có 614 thị trấn và 1.737 phường.

4. Các trường hợp không bắt buộc sắp xếp đơn vị hành chính

Theo quy định, có các trường hợp không bắt buộc phải tiến hành sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã. Các trường hợp này bao gồm:

Vị trí biệt lập và khó tổ chức giao thông kết nối thuận lợi: Đơn vị hành chính cấp huyện hoặc cấp xã nằm ở vị trí biệt lập và gặp khó khăn trong việc tổ chức giao thông kết nối thuận lợi với các đơn vị hành chính liền kề.

Địa giới đơn vị hành chính đã hình thành ổn định và không có thay đổi từ năm 1945 đến nay: Nếu đơn vị hành chính này đã có địa giới ổn định từ năm 1945 trở đi và không có thay đổi hoặc điều chỉnh nào, thì không bắt buộc thực hiện sắp xếp.

Vị trí trọng yếu về quốc phòng, an ninh hoặc có đặc điểm về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán riêng biệt: Nếu việc sắp xếp với đơn vị hành chính liền kề sẽ dẫn đến mất ổn định về quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì không bắt buộc thực hiện sắp xếp.

Đơn vị hành chính nông thôn được sắp xếp để phát triển thành đơn vị hành chính đô thị trong giai đoạn 2023 - 2030: Nếu đơn vị hành chính này đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch phát triển để trở thành đơn vị hành chính đô thị trong giai đoạn 2023 - 2030, và đạt tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, thì không bắt buộc thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2023 - 2025.

Các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019 - 2021: Trong giai đoạn 2023 - 2025, không bắt buộc thực hiện sắp xếp đối với các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019 - 2021.

Các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019 - 2021 và giai đoạn 2023 - 2025: Trong giai đoạn 2026 - 2030, không bắt buộc thực hiện sắp xếp đối với các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019 - 2021 và giai đoạn 2023 - 2025.

Sau khi hoàn thành quá trình sắp xếp, các đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã hình thành sau sắp xếp phải đáp ứng tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số theo quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trường hợp nào không đạt tiêu chuẩn, thì đơn vị hành chính đó phải đáp ứng một số điều kiện nhất định để được công nhận sau sắp xếp

5. Vai trò của việc phân loại đơn vị hành chính

Phân loại đơn vị hành chính là một quá trình quan trọng trong tổ chức và quản lý hệ thống hành chính của một quốc gia hoặc một khu vực. Vai trò của việc phân loại đơn vị hành chính có thể được mô tả như sau:

Tổ chức và quản lý chính quyền địa phương: Phân loại đơn vị hành chính giúp xác định cấp bậc và quyền hạn của các đơn vị trong hệ thống hành chính. Điều này giúp tạo ra sự tổ chức và quản lý hiệu quả, đảm bảo sự phân phối đúng trách nhiệm và quyền hạn cho từng đơn vị hành chính, từ cấp tỉnh đến cấp huyện và cấp xã.

Phát triển kinh tế - xã hội: Phân loại đơn vị hành chính dựa trên các tiêu chí như quy mô dân số, diện tích tự nhiên, và trình độ phát triển kinh tế - xã hội giúp chính phủ và các đơn vị hành chính lập kế hoạch và chính sách phát triển phù hợp. Điều này giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên và cung cấp dịch vụ cơ bản cho cộng đồng dân cư.

Phân bổ nguồn lực và ngân sách: Phân loại đơn vị hành chính quyết định việc phân bổ nguồn lực và ngân sách từ cấp trung ương đến các đơn vị cơ sở. Việc xác định cấp độ của mỗi đơn vị hành chính trong hệ thống giúp quản lý ngân sách hiệu quả và đảm bảo rằng các đơn vị cơ sở được cung cấp nguồn lực đủ để thực hiện nhiệm vụ của họ.

Tối ưu hóa quản lý tài sản công cộng: Phân loại đơn vị hành chính giúp quản lý tài sản công cộng, bao gồm cơ sở hạ tầng, trường học, bệnh viện, và các dự án hạ tầng quan trọng khác. Điều này đảm bảo rằng tài sản này được bảo quản, duy trì và sử dụng hiệu quả để phục vụ cộng đồng.

Hỗ trợ quản lý và giám sát: Phân loại đơn vị hành chính cung cấp một khung pháp lý để quản lý và giám sát hoạt động của các đơn vị cơ sở. Nó giúp chính phủ và tổ chức liên quan có thể theo dõi và đánh giá hiệu suất của các đơn vị hành chính, thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm trong quản lý hành chính.

Thúc đẩy phát triển địa phương: Phân loại đơn vị hành chính có thể tạo cơ hội cho phát triển địa phương. Các đơn vị cấp xã thường có trách nhiệm phát triển và quản lý các khu vực cụ thể, và phân loại này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho họ phát triển cơ sở hạ tầng, kinh tế, và xã hội trong cộng đồng cụ thể.

Tạo cơ hội cho tham gia dân cư: Phân loại đơn vị hành chính có thể tạo cơ hội cho dân cư tham gia vào quản lý và quyết định tại cấp địa phương. Các đơn vị cấp xã thường là nơi dân cư có thể tham gia vào quá trình quyết định và đóng góp ý kiến về các vấn đề địa phương quan trọng.

Tóm lại, việc phân loại đơn vị hành chính đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý và phát triển địa phương, tối ưu hóa nguồn lực, và thúc đẩy sự tham gia của dân cư trong quyết định địa phương

Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email [email protected] để được giải đáp. Trân trọng!