Án lệ số 48/2022/AL về tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự nộp lại tiền thu lợi bất chính

1. Khái quát nội dung án lệ

1.1. Nguồn án lệ

- Nguồn án lệ: Quyết định giám đốc thẩm số 03/2020/HS-GĐT ngày 22/4/2020 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao về vụ án “Đánh bạc” và “Tổ chức đánh bạc” đối với bị cáo Hồ Công Nhật Q, Hồ Viết H, Nguyễn Mộng V.

- Tình huống án lệ: Trong tình huống này, bị can, bị cáo đã nộp lại số tiền thu lợi bất chính từ hành vi phạm tội.

- Giải pháp pháp lý: Trước tình trạng trả lại tiền thu lợi, Tòa án cần xem xét và xác định liệu bị cáo có thể được hưởng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự hay không. Theo khoản 2 Điều 46 của Bộ luật Hình sự năm 1999 (tương đương với khoản 2 Điều 51 của Bộ luật Hình sự năm 2015 sau khi được sửa đổi, bổ sung năm 2017), Tòa án có thể áp dụng tình tiết giảm nhẹ nếu bị cáo đã tự ý khắc phục hoặc đền bù thiệt hại gây ra bởi hành vi phạm tội. Do đó, quyết định của Tòa án sẽ phản ánh vào việc áp dụng các điều khoản pháp lý liên quan để xử lý trách nhiệm hình sự của bị cáo trong tình huống cụ thể này.

1.2. Tóm tắt vụ án

Ngày 20/9/2016, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh T phát hiện và bắt giữ một nhóm đối tượng tổ chức đánh bạc trái phép qua mạng Internet tại địa phương. Nhóm này có quy mô lớn và nhiều đối tượng tham gia. Phương thức tổ chức đánh bạc của nhóm bao gồm việc nhận tài khoản cá cược trên trang IBET, chia thành nhiều tài khoản cấp dưới và giao cho các đối tượng để tổ chức đánh bạc trái phép qua mạng.

Cụ thể, nhóm sử dụng tài khoản cá cược bóng đá trái phép trên trang Web nước ngoài, có giao diện tiếng Anh và chứa đựng tiền đô ảo. Nhà cái và người nhận tài khoản thỏa thuận về tỷ lệ quy đổi đô này thành tiền Việt Nam. Đối tượng sử dụng máy tính có kết nối Internet, máy tính xách tay và điện thoại di động với kết nối Wifi để tổ chức và thực hiện đánh bạc.

Thanh toán tiền thắng thua giữa các đội được thực hiện bằng tiền Việt Nam thông qua các đối tác quen biết. Nhà cái trả hoa hồng qua tài khoản cấp trên thông qua mục Gross Comm. Đối tượng tổ chức đánh bạc tăng mức quy đổi đô để hút vốn và khuyến khích người chơi bằng cách tăng mức hoa hồng.

Trong số các đối tượng, Hồ Công Nhật Q, Hồ Viết H, Nguyễn Mộng V thực hiện các hành vi này để tăng mức quy đổi đô và tăng mức hoa hồng trả cho người chơi, nhằm đạt được lợi nhuận cao hơn thông qua việc hùn vốn và khuyến khích đánh bạc.

Đối với Hồ Công Nhật Q

Hồ Công Nhật Q tham gia vào việc tổ chức đánh bạc trái phép qua mạng Internet, thông qua trang mạng IBET, từ tháng 02/2016. Q nhận tài khoản cá độ bóng đá TVK2 từ đối tượng P, sau đó tạo ra 19 tài khoản cấp dưới để tổ chức đánh bạc. Q cấp tài khoản cho Hồ Viết H, Nguyễn Mộng V và một số đối tượng khác, giữ lại 02 tài khoản và tạo nhiều tài khoản cấp dưới.

Trong quá trình điều tra, Cơ quan Cảnh sát điều tra thu được tài liệu chi tiết của 07 tài khoản và xác định hành vi tổ chức đánh bạc của Q thông qua 03 tài khoản cung cấp cho Hồ Viết H và 03 tài khoản cung cấp cho Nguyễn Mộng V. Từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2016, các tài khoản này đã có số tiền đặt cược lớn, góp phần tạo ra tổng cộng 5.174.385.000 đồng.

Hồ Công Nhật Q nhận được tiền hoa hồng thông qua mục Gross Comm là 8.759.400 đồng. Trong khi đó, Q trả tiền hoa hồng cho Hồ Viết H, Nguyễn Mộng V và một đối tượng khác là tổng cộng 35.902.997 đồng. Những số liệu này phản ánh hành vi tổ chức đánh bạc trái phép và các giao dịch tiền hoa hồng liên quan của Hồ Công Nhật Q trong vụ án.

Dựa vào tài liệu chi tiết, bảng kê tổng hợp và lời khai của các bị cáo, Hồ Công Nhật Q đã thực hiện hành vi đánh bạc trái phép và tăng mức quy đổi một điểm lên cao hơn mức đã nhận. Cụ thể, Q đã chuyển số điểm và tiền thua phải trả cho H, V và Q1 theo quy định sau:

Phần giao cho H:

- Tài khoản TVK204: 801.640.250 đồng.

- Tài khoản TVK20B: 720.990.540 đồng.

- Tài khoản TVK20K: 345.714.880 đồng.

Phần giao cho V:

- Tài khoản TVK20N: 70.401.400 đồng.

- Tài khoản TVK20P: 427.103.180 đồng.

- Tài khoản TVK20S: 520.764.195 đồng.

Phần giao cho Q1:

- Tài khoản TVK219: 139.206.900 đồng.

Tổng cộng, số tiền Q sử dụng để đánh bạc trên tài khoản TVK2 là 3.025.821.385 đồng. Trong đó, có 74 lượt đánh có số tiền nhận cược và thua cược từ 5.000.000 đồng/lượt trở lên với tổng số tiền đánh bạc là 692.170.780 đồng và 13.480 lượt đánh có số tiền nhận cược và thua cược dưới 5.000.000 đồng/lượt với tổng số tiền là 2.333.650.605 đồng, không bị xử lý trách nhiệm hình sự.

Tổng kết, thông qua việc đánh bạc, Q thu lợi 58.962.805 đồng, với số tiền thắng là 884.599.190 đồng và số tiền thua là 825.636.385 đồng.

Đối với Hồ Viết H

- Hành vi tổ chức đánh bạc: Hồ Viết H nhận các tài khoản TVK204, TVK20B, TVK20K từ Hồ Công Nhật Q. H cấp lại TVK20B cho Châu Anh T với quy định 1 đô = 12.000 đồng. Tạo ra 05 tài khoản cấp dưới của TVK204 và 13 trang lẻ để đánh bạc. Tạo ra 03 tài khoản cấp dưới của TVK20K và 12 trang lẻ để đánh bạc.

- Hành vi tổ chức đánh bạc: H trả hoa hồng cho T theo mức Gross Comm x 4. Trên tài khoản TVK20B, H đánh bạc từ tháng 01/3/2016 đến 20/9/2016 với tổng cược là 1.832.733.000 đồng. H thu lợi từ hoa hồng là 11.279.310 đồng, nhưng phải trả hoa hồng cho T là 25.781.280 đồng, nên H không có lợi nhuận từ hành vi tổ chức đánh bạc.

- Hành vi đánh bạc thông qua Châu Anh T: H cấp tài khoản TVK20B cho T với mức 12.000 đồng/đô. Tổng số tiền H sử dụng để đánh bạc trên tài khoản này là 1.802.476.350 đồng. H thu lợi từ đánh bạc là 14.118.350 đồng.

- Hành vi đánh bạc với nhà cái: Trên tài khoản TVK20B, H đánh bạc từ tháng 01/3/2016 đến 20/9/2016 với tổng cược là 1.802.476.350 đồng. Trên tài khoản TVK204 và TVK20K, H đánh bạc từ tháng 01/3/2016 đến 20/9/2016 với tổng cược là 1.603.280.500 đồng và 1.210.002.080 đồng. H thu lợi từ đánh bạc trên 02 tài khoản này là 14.118.350 đồng.

- Tổng cộng: Số tiền H phải chịu trách nhiệm hình sự về tội đánh bạc trên 03 tài khoản là 1.925.424.840 đồng. H thu lợi từ hoa hồng khi đánh bạc là 11.433.720 đồng.

Đối với Nguyễn Mộng V

- Hành vi tổ chức đánh bạc: Nhận từ Hồ Công Nhật Q 03 tài khoản: TVK20N (1 đô = 7.000 đồng), TVK20P (1 đô = 7.000 đồng), TVK20S (1 đô = 6.500 đồng). Cấp lại tài khoản TVK20P cho Nguyễn Văn B và quy ước hoa hồng là 1% trên tổng số tiền đặt cược. Tạo ra các tài khoản cấp dưới và 10 trang lẻ để trực tiếp đánh bạc.

- Hành vi tổ chức đánh bạc: Trên tài khoản TVK20P, từ 01/9/2016 đến 20/9/2016, V quản lý có tổng số tiền đặt cược là 152.542 đô. V phải chịu trách nhiệm hình sự về tội “Tổ chức đánh bạc” là 1.067.794.000 đồng. Tiền hoa hồng V nhận được là 5.947.200 đồng và V trả hoa hồng cho B là 12.203.360 đồng, nên V không có lợi nhuận.

- Hành vi đánh bạc thông qua Nguyễn Văn B: Trên tài khoản TVK20P, V đánh bạc từ 01/9/2016 đến 20/9/2016 với tổng số tiền đánh bạc là 213.551.590 đồng. V thắng cược là 1.374.920 đồng.

- Hành vi đánh bạc với nhà cái: Trên tài khoản TVK20N từ 01/8/2016 đến 20/9/2016 có tổng số tiền đánh bạc là 246.404.900 đồng. Trên tài khoản TVK20S từ 01/8/2016 đến 20/9/2016 có tổng số tiền đánh bạc là 2.256.644.845 đồng. Tổng số tiền V đánh bạc trên 02 tài khoản là 2.503.049.845 đồng. V thắng là 693.620.745 đồng và V thua là 800.213.500 đồng, nên V không có lợi nhuận. Tiền hoa hồng V nhận từ Q là 4.586.688 đồng.

- Tổng cộng: Số tiền V phải chịu trách nhiệm hình sự khi đánh bạc trên 03 tài khoản là 1.938.520.070 đồng. Tiền hoa hồng V nhận được từ Q là 4.586.688 đồng.

Bản án hình sự và quá trình sơ thẩm: Bản Án Sơ Thẩm (16/01/2018)

Hồ Công Nhật Q:

Tội "Tổ chức đánh bạc": 01 năm 03 tháng tù.

Tội "Đánh bạc": 10 tháng tù.

Hồ Viết H:

Tội "Tổ chức đánh bạc": 09 tháng tù.

Tội "Đánh bạc": 06 tháng tù.

Nguyễn Mộng V:

Tội "Tổ chức đánh bạc": 06 tháng tù.

Tội "Đánh bạc": 06 tháng tù.

Kháng cáo và bản án phúc thẩm (27/6/2018):

Hồ Công Nhật Q:

- Tội "Tổ chức đánh bạc": 09 tháng tù.

- Tội "Đánh bạc": 06 tháng tù.

- Tổng cộng: 15 tháng tù.

Hồ Viết H:

- Tội "Tổ chức đánh bạc": 05 tháng tù.

- Tội "Đánh bạc": 04 tháng tù.

- Tổng cộng: 09 tháng tù.

Nguyễn Mộng V:

- Tội "Tổ chức đánh bạc": 04 tháng 19 ngày tù.

-  Tội "Đánh bạc": 04 tháng tù.

- Tổng cộng: 08 tháng 19 ngày tù.

Kháng nghị và Quyết định kháng nghị (19/6/2019):

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao kháng nghị Bản án phúc thẩm và Bản án sơ thẩm, đề xuất xử lý lại vụ án.

Quyết định sau kháng nghị:

- Hồ Công Nhật Q: Tổng cộng hình phạt: 15 tháng tù.

- Hồ Viết H: Tổng cộng hình phạt: 09 tháng tù.

- Nguyễn Mộng V: Tổng cộng hình phạt: 08 tháng 19 ngày tù.

Tình hình phiên tòa Giám đốc thẩm:

Đại diện Viện kiểm sát nhân dân tối cao nhất trí với quyết định kháng nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, yêu cầu xử lý lại vụ án theo quy định của pháp luật.

2. Nhận định của Tòa án

- Hồ Công Nhật Q đã nhận một tài khoản cá độ bóng đá từ trang mạng IBET và chia nhỏ thành 19 tài khoản. Q giữ lại 02 tài khoản và giao các tài khoản còn lại cho Hồ Viết H, Nguyễn Mộng V và một số đối tượng khác để tổ chức đánh bạc. Sau đó, Hồ Viết H và Nguyễn Mộng V cũng giữ lại 02 tài khoản và cấp lại 01 tài khoản cho Châu Anh T, Nguyễn Văn B để tiếp tục tổ chức đánh bạc. Tổng số tiền bị quy kết về tội tổ chức đánh bạc là 5.174.385.000 đồng cho Q, 1.832.733.000 đồng cho H và 1.067.794.000 đồng cho V. Hành vi này thuộc trường hợp "quy mô lớn" và có khung hình phạt từ 1 đến 5 năm tù.

- Từ các tài khoản giữ lại, H và V đã tạo ra nhiều tài khoản nhỏ để trực tiếp đánh bạc với nhà cái. Đồng thời, Q, H và V đã tăng mức quy đổi 1 đô lên cao hơn mức đã nhận khi giao tài khoản cho người khác, dẫn đến hành vi đánh bạc với người chơi. Cơ quan điều tra đã thu giữ số liệu về tổng số lượt đánh bạc, trong đó Q chịu trách nhiệm hình sự đối với 74 lượt đánh với tổng số tiền là 692.170.780 đồng, H chịu trách nhiệm với 176 lượt và tổng số tiền là 1.925.424.840 đồng, V chịu trách nhiệm với 173 lượt và tổng số tiền là 1.938.520.070 đồng. Các bị cáo Q, H, V bị quy kết về tội "Đánh bạc" theo quy định tại khoản 2 Điều 248 Bộ luật Hình sự, với khung hình phạt từ 2 đến 7 năm tù, là tội phạm nghiêm trọng.

- Trong quá trình xét xử vụ án, Tòa án cấp sơ thẩm đã áp dụng không chính xác điểm b khoản 1 Điều 46 Bộ luật Hình sự đối với các bị cáo, khi coi việc nộp lại tiền thu lợi bất chính không phải là tình tiết giảm nhẹ theo điểm b. Thay vào đó, Tòa án cấp sơ thẩm nên áp dụng tình tiết giảm nhẹ theo khoản 2 Điều 46 Bộ luật Hình sự. Đồng thời, việc áp dụng tình tiết "người phạm tội tự thú" là không đúng vì Q và V đã bị bắt theo lệnh bắt khẩn cấp và Q chỉ khai nhận hành vi phạm tội sau khi bị bắt.

- Ngoài ra, Tòa án cấp sơ thẩm đã không áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo điểm g khoản 1 Điều 48 Bộ luật Hình sự đối với Q, H và V, dù các bị cáo đã thực hiện nhiều lượt đánh bạc với số tiền từ 05 triệu đồng trở lên. Do đó, Tòa án cấp sơ thẩm đã áp dụng Điều 47 Bộ luật Hình sự không có căn cứ, dẫn đến xử phạt quá nhẹ với Q, H và V.

- Tòa án cấp phúc thẩm không phát hiện sai lầm của Tòa án cấp sơ thẩm và quá nhấn mạnh một số tình tiết giảm nhẹ, không công bằng khi xem xét áp dụng. Các bị cáo đã nộp đủ tiền phạt bổ sung và các tình tiết giảm nhẹ mới không đáng kể, như lao động chính trong gia đình và bố của Q có công sức đóng góp tại địa phương. Do đó, Tòa án cấp phúc thẩm đã giảm hình phạt cho Q, H và V, nhưng quyết định này bị cho là sai lầm nghiêm trọng, không đáp ứng được yêu cầu đấu tranh và phòng chống tội phạm này.

3. Quyết định của Tòa án

Tòa án đã quyết định chấp nhận Quyết định kháng nghị số 03/2019/KN-HS ngày 19/6/2019 từ Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Bản án hình sự phúc thẩm số 158/2018/HS-PT ngày 27/6/2018 của Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng và Bản án hình sự sơ thẩm số 04/2018/HSST ngày 16/01/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế, đối với phần hình phạt chính và tổng hợp hình phạt của Hồ Công Nhật Q, Hồ Viết H và Nguyễn Mộng V, đã bị hủy. Hồ sơ vụ án sẽ được chuyển giao cho Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế để tiến hành xét xử sơ thẩm lại theo đúng quy định của pháp luật.

Liên hệ qua 1900.868644 hoặc [email protected]