Khu dự trữ sinh quyển được coi là di sản thiên nhiên theo quy định?

1. Khu dự trữ sinh quyển được hiểu thế nào?

Dựa theo quy định của Khoản 2 Điều 19 trong Nghị định 08/2022/NĐ-CP, khu dự trữ sinh quyển được xác định là một phạm vi đặc biệt quan trọng, nổi bật với sự phát triển sinh thái và sinh học đặc sắc. Đây không chỉ là nơi sinh sống tự nhiên của những loài động, thực vật quý, hiếm, nguy cấp, mà còn là nơi chứa đựng các hệ sinh thái đặc trưng, thể hiện một bức tranh tự nhiên tuyệt vời. Vùng này có giá trị đặc biệt về mặt sinh thái, đại diện cho một khu vực tự nhiên độc đáo hoặc mang lại đa dạng sinh học đặc trưng, đều cần được bảo tồn và giữ gìn cẩn thận.

Việc nhận biết khu dự trữ sinh quyển có thể được thực hiện thông qua một loạt các đặc điểm quan trọng sau đây:

- Sự đa dạng sinh học độc đáo: Khu vực nổi bật với sự đa dạng sinh học đặc trưng, tạo thành một hệ sinh thái đại diện cho một địa lý sinh vật cụ thể. Sự phong phú về loài và môi trường làm nổi bật vùng này trong bức tranh sinh quyển toàn cầu.

- Ranh giới quản lý rõ ràng: Khu dự trữ được đặc điểm bởi ranh giới quản lý rõ ràng, tuân theo các quy định đặt ra trong Nghị định 08/2022/NĐ-CP. Sự hiểu biết rõ ràng về giới hạn địa lý giúp tối ưu hóa quá trình quản lý và bảo tồn.

- Triển khai các hoạt động bền vững: Đảm bảo triển khai hiệu quả các hoạt động bảo tồn, bao gồm cả việc xây dựng và thử nghiệm mô hình kết hợp. Sự tương hợp giữa bảo tồn đa dạng sinh học và sự phát triển kinh tế xã hội bền vững được đặt ra làm ưu tiên hàng đầu, với sự hỗ trợ cho các dự án thử nghiệm tiên tiến. Thúc đẩy nghiên cứu khoa học - công nghệ và giáo dục về bảo vệ môi trường là một phần quan trọng của chiến lược, tạo điều kiện cho sự hiểu biết sâu rộng về giá trị của việc bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Tuyên truyền nhằm kích thích nhận thức cộng đồng và hỗ trợ sự tăng cường ý thức về trách nhiệm bảo vệ môi trường và sinh quyển.

2. Khu dự trữ sinh quyển có phải là di sản thiên nhiên?

Tại Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường 2020 thì di sản thiên nhiên, một bảo bối quý giá của hành tinh, bao gồm một loạt các thành phần vô cùng đa dạng và đặc sắc. Cụ thể:

- Vùng quốc gia đa dạng: Bao gồm các vườn quốc gia, khu dự trữ thiên thiên, thu bảo tồn loài - sinh cảnh, và khu bảo vệ cảnh quan, mà tất cả đã được xác lập theo quy định của pháp luật về đa dạng sinh học, lâm nghiệp, và thủy sản. Những khu vực này không chỉ là nơi bảo tồn các loài quý, mà còn là các hệ sinh thái độc đáo, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng tự nhiên. Danh lam thắng cảnh, được công nhận là di sản văn hóa, là những kỳ quan tự nhiên được xác lập theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa. Đây không chỉ là những vùng đẹp tự nhiên, mà còn là biểu tượng của lịch sử và văn hóa của cộng đồng.

- Di sản thiên nhiên quốc tế: Ngoài ra, di sản thiên nhiên còn được tổ chức quốc tế công nhận, là những kỳ quan của tất cả mọi người trên thế giới. Đây là những điểm đến đặc biệt, gắn liền với giá trị toàn cầu và đóng góp vào sự phong phú và đa dạng của thiên nhiên trên hành tinh.

- Di sản thiên nhiên khác: Ngoài ra, có những di sản thiên nhiên khác, được xác lập và công nhận theo quy định của Luật này, mang đến sự đa dạng và phong phú cho danh sách quý tộc của thiên nhiên, đồng thời thể hiện cam kết của cộng đồng trong việc bảo vệ và giữ gìn nguồn tài nguyên quý báu này.

* Việc xác lập và công nhận di sản thiên nhiên theo điểm c khoản 1 của Điều này là một quá trình toàn diện, đòi hỏi sự chấp nhận và đánh giá dựa trên những tiêu chí đặc biệt. 

- Vẻ đẹp nổi bật, độc đáo, hiếm gặp: Một di sản thiên nhiên có thể được xác định nếu nó mang lại vẻ đẹp nổi bật, độc đáo hoặc là hiếm gặp trong thế giới tự nhiên. Những đặc điểm này không chỉ làm cho nơi đó trở thành một điểm đến hấp dẫn, mà còn là biểu tượng của sự phong phú và tuyệt vời của thiên nhiên.

- Giá trị điển hình về sinh thái và sinh học: Nếu một vùng có giá trị điển hình về quá trình tiến hóa sinh thái, sinh học hoặc là nơi cư trú tự nhiên của các loài nguy cấp, quý, hiếm, đặc hữu, hoặc chứa đựng các hệ sinh thái đặc thù, nó sẽ được xem xét để xác định là Di Sản Thiên Nhiên.

- Đặc điểm về địa chất và địa mạo: Những vùng có đặc điểm nổi bật, độc đáo về địa chất hoặc địa mạo, hay chứa đựng dấu tích vật chất về các giai đoạn phát triển của Trái Đất, có thể được công nhận như là di sản thiên nhiên. Điều này thường liên quan đến sự phức tạp và độ đa dạng của quá trình tự nhiên.

- Tầm quan trọng đặc biệt đối với môi trường: Nếu một vùng có tầm quan trọng đặc biệt trong việc điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước, giữ cân bằng sinh thái, và cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái tự nhiên, thì nó có thể được xác nhận là di sản thiên nhiên. Điều này là một cam kết vững chắc trong việc bảo vệ và quản lý bền vững tài nguyên tự nhiên.

Dựa trên những quy định được nêu trước đó cùng với định nghĩa về khu dự trữ sinh quyển, có thể rõ ràng thấy rằng khu dự trữ sinh quyển đáp ứng một trong những tiêu chí quan trọng để được công nhận là di sản thiên nhiên. Khu dự trữ sinh quyển không chỉ là một vùng đặc biệt với sự đa dạng sinh học và sinh thái, mà còn đóng góp vào việc bảo tồn các loài quý, hiếm, và đặc hữu. Tính đại diện của khu vực này về quá trình tiến hóa sinh thái và sinh học là một điểm mạnh nổi bật, tạo nên một bức tranh sinh quyển đặc sắc và độc đáo.

Như vậy, khu dự trữ sinh quyển nằm trong danh mục di sản thiên nhiên khác, được xác lập và công nhận theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Sự đóng góp của nó không chỉ là về mặt sinh học mà còn liên quan đến các khía cạnh quan trọng khác như địa chất, địa mạo, và khả năng cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái quan trọng cho môi trường xung quanh. Điều này thực sự là một biểu hiện của cam kết bền vững trong việc bảo tồn và tôn trọng sự đa dạng quý báu của thiên nhiên.

3. Quy định về điều tra, đánh giá khu dự trữ sinh quyển

Theo những quy định chi tiết được miêu tả tại Điều 21 của Nghị định 08/2022/NĐ-CP, quá trình đều tra và đánh giá khu dự trữ sinh quyển diễn ra theo chu kỳ 05 năm một lần, tập trung vào các khía cạnh quan trọng sau:

- Đánh giá diễn biến môi trường và giá trị thiên nhiên: Quá trình này không chỉ tập trung vào việc theo dõi diễn biến môi trường mà còn đặt chú trọng vào các giá trị thiên nhiên cần được bảo vệ và bảo tồn. Điều này bao gồm việc xem xét tiêu chí xác lập và công nhận khu dự trữ sinh quyển, đảm bảo rằng chúng vẫn duy trì và phát triển theo cách bền vững.

- Đánh giá tác động của phát triển kinh tế - xã hội: Nghiên cứu này không chỉ giới hạn trong việc đánh giá tác động xấu đến môi trường từ các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội, mà còn tập trung vào việc đánh giá cách chúng ảnh hưởng đến khu dự trữ sinh quyển. Điều này giúp xác định các phương pháp quản lý mà không làm tổn thương sự cân bằng tự nhiên.

- Đánh giá khai thác và sử dụng tài nguyên: Đánh giá những hoạt động khai thác và sử dụng tài nguyên, cũng như dịch vụ hệ sinh thái của khu dự trữ sinh quyển, là một khía cạnh quan trọng để đảm bảo rằng chúng được thực hiện một cách bền vững và không gây tổn thương lâu dài đến môi trường.

- Hoạt động phục hồi và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên: Một trong những cam kết quan trọng là thực hiện các hoạt động phục hồi hệ sinh thái tự nhiên, nhằm khôi phục và duy trì sự cân bằng tự nhiên của khu dự trữ sinh quyển. Điều này bao gồm cả việc bảo vệ và bảo tồn các giá trị đặc biệt của thiên nhiên và đa dạng sinh học, đóng góp vào sự phát triển bền vững của khu vực.

- Thực hiện giải pháp bảo vệ môi trường: Một phần quan trọng của quá trình đánh giá này là thực hiện các giải pháp chặt chẽ liên quan đến bảo vệ môi trường, nhằm đảm bảo rằng các biện pháp được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Điều này bao gồm cả việc đối phó với những thách thức môi trường cụ thể và áp dụng những biện pháp hiệu quả để giữ cho khu dự trữ sinh quyển trở nên ngày càng bền vững.

- Nội dung khác theo quy định của pháp luật liên quan: Bản quản lý hoặc tổ chức được giao trách nhiệm quản lý di sản thiên nhiên cũng cần chú ý đến các nội dung khác được quy định trong pháp luật liên quan. Điều này có thể bao gồm các yếu tố như quản lý và sử dụng tài nguyên, đối phó với biến đổi khí hậu, và thúc đẩy sự hợp tác cộng đồng để bảo vệ và phát triển di sản thiên nhiên.

Quá trình đánh giá này không chỉ là một bước quan trọng trong việc duy trì tính nguyên vẹn của khu dự trữ sinh quyển mà còn là một cơ hội để hiệu chỉnh chiến lược quản lý, tăng cường bảo tồn, và đồng thời đảm bảo sự phát triển bền vững trong cộng đồng xung quanh. Sau khi hoàn thành quá trình điều tra và đánh giá, Ban quản lý hoặc tổ chức chịu trách nhiệm quản lý sẽ trình bày một báo cáo chi tiết đến Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh, nơi có di sản thiên nhiên. Báo cáo này không chỉ là một tài liệu thông tin, mà còn là một cái nhìn chân thực về tình trạng và xu hướng của khu dự trữ sinh quyển.

Kết quả của quá trình điều tra và đánh giá sẽ được cập nhật đồng bộ vào cơ sở dữ liệu Đa Dạng Sinh Học Quốc Gia, cũng như các cơ sở dữ liệu chuyên ngành khác, theo quy định của pháp luật. Điều này đảm bảo rằng thông tin về khu dự trữ sinh quyển không chỉ là nguồn dữ liệu đáng tin cậy mà còn là một nguồn thông tin hữu ích cho các tổ chức nghiên cứu và quản lý môi trường.

Đồng thời, việc cập nhật thông tin vào cơ sở dữ liệu không chỉ mang tính địa phương mà còn góp phần vào hệ thống thông tin quốc gia, thúc đẩy sự hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các cấp quản lý và cộng đồng nghiên cứu. Quá trình này không chỉ là bước quan trọng để duy trì và nâng cao chất lượng quản lý môi trường mà còn là sự cam kết đồng lòng trong việc bảo vệ và phát triển di sản thiên nhiên quý báu của đất nước.

Còn khúc mắc, liên hệ 1900.868644hoặc gửi email tới: [email protected] để được hỗ trợ. Xin cảm ơn.