Giết người trong trạng thái ngáo đá (sử dụng ma túy) có bị truy cứu?

1. Thế nào là tình trạng “ngáo đá”? 

Ngáo đá là kết quả của việc sử dụng ma túy đá, khiến người sử dụng trải qua các cảm xúc ảo giác, loạn thần và hành vi không kiểm soát. Tình trạng này tiềm ẩn nhiều rủi ro, khi sự hoang tưởng và hành vi bất thường có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như tấn công người khác hoặc tự tử, gây hại cho cả bản thân và cộng đồng xung quanh.

Đặc điểm của người bị ngáo đá tương tự như những người mắc các rối loạn tâm thần khác, nhưng mức độ nguy hiểm của họ cao hơn so với những người mắc tâm thần phân liệt.

Những người sử dụng ma túy đá thường thể hiện sự mất kiểm soát, khuôn mặt lơ mơ và biểu hiện hành vi khá kì lạ như tưởng tượng mình có khả năng bay như chim, bơi dưới nước như cá, hoặc thậm chí tự gây thương tích bằng cách chặt các ngón tay hoặc ngón chân.

Các đặc trưng nhận diện người "ngáo đá" bao gồm:

- Mắt đảo điên, việc nghiến răng, thở nhanh và cảm giác ngứa ngáy;

- Cách giao tiếp lạ lùng với mọi người xung quanh, bao gồm cả người thân, bạn bè và hàng xóm, thường xuyên nói những điều không liên quan;

- Tự tổn thương bản thân hoặc người khác bằng cách sử dụng các vật thể nguy hiểm;

- Thể hiện những hành động vô thức lặp lại;

- Dễ cáu kỉnh, tỏ ra tức giận và mất kiểm soát bản thân, thường xuyên có những hành vi không kiểm soát được.

2. Giết người trong trạng thái ngáo đá (sử dụng ma túy) có bị truy cứu hay không?

Theo Khoản 1 Điều 2 của Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, ma túy được xác định là một chất gây nghiện và hướng thần, được Chính phủ liệt kê trong danh mục chất ma túy. Điều này chỉ ra rằng ma túy không chỉ là một chất gây nghiện mà còn có khả năng gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe. Ma túy có thể gây ra tổn thương cho hệ thần kinh, làm giảm sức đề kháng của cơ thể và tạo điều kiện cho các tình trạng bệnh lý như viêm nhiễm, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe cá nhân, ma túy còn đe dọa xã hội thông qua việc gây ra tội phạm, đưa người dùng vào tình trạng không ổn định và đặt ra các vấn đề về an ninh và an toàn.

Điều 13 của Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi và bổ sung vào năm 2017, đề cập đến việc xử lý tội phạm liên quan đến việc sử dụng rượu, bia hoặc các chất kích thích mạnh. Điều này nêu rõ rằng, ngay cả khi người phạm tội ở trong trạng thái mất kiểm soát hoặc ảnh hưởng về nhận thức do sử dụng những chất này, họ vẫn sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Từ góc độ y học, ma túy được phân loại thành nhiều loại, nhưng chủ yếu được chia thành hai nhóm chính: nhóm ức chế và nhóm kích thích hệ thần kinh trung ương. Heroin, ví dụ, thuộc nhóm ức chế, trong khi các chất như đá, lắc, cỏ Mỹ, tem giấy và cocain nằm trong nhóm kích thích. Có nhiều người nghiện heroin thường sử dụng rượu khi trải qua cơn khó chịu để giảm bớt tác động.

Do đó, việc mắc phải "Ảo giác" sau khi sử dụng ma túy không phải do tự nhiên mà chủ yếu do tác động của các chất ma túy đã bị cấm. Người sử dụng ma túy, mặc dù biết rõ ràng về việc này, nhưng vẫn tiếp tục sử dụng, chứng tỏ họ đã có ý định và hành vi cố ý. Do đó, việc liên kết sự sử dụng ma túy với các hiện tượng như ảo giác và tác động lên hệ thần kinh không được xem là trường hợp được miễn trách nhiệm trong hình sự.

Do đó, người đang dưới tác dụng của ma túy và thực hiện hành vi giết người sẽ bị xem xét và xử lý theo trách nhiệm hình sự liên quan đến tội ác đó. Ngoài việc xem xét trách nhiệm hình sự về việc giết người trong tình trạng sử dụng ma túy, họ cũng có thể phải chịu trách nhiệm hình sự đối với những tội vụ sau:

- Tội tổ chức, tham gia sử dụng ma túy trái phép;

- Tội tàng trữ ma túy trái phép;

- Tội vận chuyển ma túy một cách bất hợp pháp;

- Tội tham gia vào việc buôn bán ma túy trái phép.

3. Triển khai các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm do sử dụng ma túy

Theo báo cáo thống kê của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy trong 6 tháng đầu năm 2023, cả nước ghi nhận trên 175 nghìn người bị ảnh hưởng bởi ma túy, với hơn 46 nghìn trường hợp sử dụng chất ma túy trái phép. Trong số này, có 1.213 người bị ảnh hưởng nặng bởi ma túy, cụ thể là loại "ngáo đá", chiếm tỷ lệ 0,54% của người sử dụng ma túy trái phép. Điều này đã dẫn đến 13 vụ vi phạm hình sự, trong đó bao gồm việc giết người và tạo ra các vụ thương tích khác.

Khu vực phía Nam đặc biệt lo ngại khi tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp ở đây chiếm từ 80% đến 90% của tổng số người nghiện, trong đó tình trạng "ngáo đá" và loạn thần đặc biệt phức tạp. Hồ Chí Minh đang theo dõi 333 người liên quan đến tình trạng này, trong khi Bà Rịa-Vũng Tàu và một số tỉnh lân cận như Long An, Đồng Nai, Bình Dương và Tiền Giang đều ghi nhận số lượng người bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi ma túy, với hơn 100 vụ vi phạm và vi phạm pháp luật chỉ trong năm 2022, trong số đó có các vụ tấn công gây ra nhiều thương vong.

Thực thi Luật Phòng, chống ma túy và theo dõi hướng dẫn của Bộ Công an, Công an các địa phương phía Nam đã áp dụng nhiều biện pháp nhằm ngăn chặn và giám sát người sử dụng trái phép ma túy, đặc biệt là trường hợp người bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi "ngáo đá", gây ảnh hưởng đến trật tự công cộng. Tuy nhiên, việc triển khai chưa đạt hiệu quả mong muốn: nhiều nơi vẫn chỉ dừng lại ở mức cơ bản và lực lượng Công an cấp xã chưa có cái nhìn rõ ràng về tình hình và hoạt động của các đối tượng. Sự thiếu sót trong việc phối hợp giữa Công an và các cơ quan chính quyền địa phương, các ban, và đoàn thể đã dẫn đến những vụ việc nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng. Do đó, việc điều tra, thống kê và quản lý người dùng ma túy, cũng như việc ngăn chặn các tình huống nguy hiểm về an ninh trật tự trở thành ưu tiên hàng đầu, đặc biệt khi ma túy tổng hợp ngày càng thay thế các loại truyền thống và lan rộng đến mọi lứa tuổi và tầng lớp.

Để đề phòng và ngăn chặn tình trạng vi phạm pháp luật do người sử dụng ma túy tổng hợp, đặc biệt là những trường hợp "ngáo đá" và loạn thần, ở các tỉnh miền Nam và cả nước, Công an cấp xã cần triển khai các biện pháp sau:

- Tuân thủ và áp dụng các hướng dẫn và quy định từ Bộ Công an, đặc biệt trong việc đào tạo và nâng cao năng lực cho lực lượng Công an tại huyện và xã.

- Thực hiện đều đặn việc kiểm tra và quản lý người sử dụng ma túy tổng hợp gặp vấn đề loạn thần. Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các đơn vị Cảnh sát hình sự và Cảnh sát điều tra tội phạm ma túy, cũng như với các cơ quan địa phương.

- Khẩn trương xử lý những tình huống khẩn cấp và đề xuất các biện pháp phòng ngừa trước những trường hợp gây mất trật tự an ninh xã hội

- Kiểm tra và đánh giá việc quản lý của các tổ chức và cá nhân trên địa bàn, đảm bảo không có tình trạng thỏa hiệp hay bỏ sót.

- Tăng cường tuyên truyền và hướng dẫn người dân về việc cai nghiện và quản lý người sử dụng ma túy theo quy định của pháp luật. Cần kêu gọi sự hỗ trợ từ cộng đồng trong việc nhận diện và thông báo về những trường hợp nguy hiểm.

- Đào tạo người dân về kỹ năng giao tiếp và phản ứng khi đối mặt với những trường hợp sử dụng ma túy tổng hợp và nguy cơ phạm tội.

Những biện pháp trên đây nhằm đảm bảo an toàn cộng đồng và giảm thiểu tác động tiêu cực từ tình trạng sử dụng ma túy tổng hợp trong xã hội.

Luật Hòa Nhựt xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.868644 hoặc email: [email protected]. Xin trân trọng cảm ơn!