Trách nhiệm cung cấp thông tin trong hợp đồng bảo hiểm thế nào?

1. Trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp thông tin trong hợp đồng bảo hiểm cho khách hàng

Trách nhiệm cung cấp thông tin của người tham gia bảo hiểm đóng một vai trò quan trọng trong quá trình ký kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm. Hành vi lừa dối khi giao kết hợp đồng là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm ảnh hưởng đến tính hiệu lực của hợp đồng nói chung và hợp đồng bảo hiểm nói riêng.

Theo khoản 1 và khoản 3 Điều 19 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định về trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm với khách hàng khi cung cấp thông tin trong hợp đồng bảo hiểm như sau: 

- Doanh nghiệp bảo hiểm phải cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến hợp đồng bảo hiểm. Chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của thông tin đó.

- Trong trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm cố ý cung cấp thông tin sai sự thật để giao kết hợp đồng, bên mua bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng. Doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh do việc cung cấp thông tin sai sự thật.

- Khi giao kết hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm cam kết về điều kiện và phương thức bồi thường, yêu cầu mọi thông tin đưa ra là trung thực, rõ ràng. Người tham gia bảo hiểm dựa trên thông tin này để quyết định tham gia hợp đồng.

- Doanh nghiệp bảo hiểm phải giải thích rõ về điều khoản loại trừ trách nhiệm và các điều khoản khác trước khi ký kết hợp đồng. Giải thích cho bên mua về quyền và nghĩa vụ, đồng thời làm rõ các điều khoản của hợp đồng.

- Bên mua bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng nếu phát hiện thông tin đã được cung cấp không trung thực. Doanh nghiệp bảo hiểm phải chịu trách nhiệm về mọi hậu quả phát sinh do hành vi lừa dối thông tin.

- Trong trường hợp hợp đồng có điều khoản không rõ ràng, người được bảo hiểm có quyền được giải thích có lợi cho họ. Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền tăng phí nếu phát hiện thông tin không chính xác và bên mua không chấp nhận.

Trách nhiệm cung cấp thông tin đúng đắn đặt nền móng cho tính minh bạch và chính xác trong ngành bảo hiểm, đồng thời bảo vệ quyền lợi của cả người mua và doanh nghiệp bảo hiểm.

2. Trách nhiệm của khách hàng với doanh nghiệp bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm

Theo Khoản 2, Điều 18 Luật Kinh doanh Bảo hiểm năm 2022 thì Bên mua bảo hiểm đảm nhận một vai trò quan trọng trong việc ký kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm. Nghĩa vụ quan trọng nhất của họ là cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ, đóng góp quan trọng để doanh nghiệp bảo hiểm đánh giá rủi ro, xác định phí bảo hiểm và chấp nhận rủi ro một cách đúng đắn. Dưới đây là những trách nhiệm chi tiết của bên mua bảo hiểm:

-  Bên mua bảo hiểm phải tuân thủ nghĩa vụ kê khai đầy đủ và trung thực theo quy định tại Khoản 2, Điều 18 Luật Kinh doanh Bảo hiểm. Điều này bao gồm việc cung cấp mọi chi tiết liên quan đến hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu của doanh nghiệp bảo hiểm.

- Các thông tin mà bên mua bảo hiểm cung cấp sẽ được doanh nghiệp bảo hiểm giữ bí mật và đảm bảo an ninh thông tin, tăng tính minh bạch và độ tin cậy trong quá trình giao kết và thực hiện hợp đồng.

- Bên mua bảo hiểm có nghĩa vụ thông báo về những trường hợp có thể làm tăng rủi ro hoặc phát sinh thêm trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm. Điều này giúp doanh nghiệp bảo hiểm đưa ra quyết định đúng đắn về việc chấp nhận hoặc từ chối bảo hiểm.

- Bên mua bảo hiểm phải chịu trách nhiệm kê khai đầy đủ và trung thực mọi chi tiết liên quan đến hợp đồng bảo hiểm. Họ cũng phải thông báo những trường hợp có thể làm tăng rủi ro hoặc phát sinh thêm trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm.

- Nếu vi phạm nghĩa vụ, bên mua bảo hiểm có thể đối mặt với hậu quả pháp lý như vô hiệu hóa hợp đồng, đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng, giảm số tiền bồi thường, thậm chí không nhận được bồi thường hoặc tiền bảo hiểm.

- Bên được bảo hiểm phải thông báo kịp thời, chính xác về sự kiện bảo hiểm có thể ảnh hưởng đến quyền lợi bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm. Điều này giúp doanh nghiệp bảo hiểm xử lý mức độ tổn thất một cách hiệu quả.

- Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ hợp đồng bảo hiểm hoặc giảm trừ số tiền bồi thường nếu bên mua vi phạm nghĩa vụ.

- Bên mua bảo hiểm có quyền yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bồi thường hoặc tiền bảo hiểm khi có sự kiện bảo hiểm thuộc phạm vi trách nhiệm bảo hiểm và có tổn thất thiệt hại xảy ra.

Theo quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 của Điều 19 trong Luật Kinh doanh Bảo hiểm đều xác định quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm trong trường hợp bên mua bảo hiểm vi phạm các điều khoản hợp đồng bảo hiểm.

- Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền đơn phương đình chỉ thực hiện hợp đồng bảo hiểm và thu phí bảo hiểm đến thời điểm đình chỉ thực hiện hợp đồng. Quyền này được kích hoạt khi bên mua bảo hiểm thực hiện một trong những hành vi sau đây:

+ Bên mua bảo hiểm có hành vi cố ý cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm để được trả tiền bảo hiểm hoặc được bồi thường. Doanh nghiệp bảo hiểm có quyền đình chỉ thực hiện hợp đồng và thu phí bảo hiểm trong trường hợp này.

+ Bên mua bảo hiểm không thực hiện các nghĩa vụ cung cấp thông tin cho doanh nghiệp bảo hiểm theo quy định. Quyền đơn phương đình chỉ của doanh nghiệp bảo hiểm cũng có thể được áp dụng nếu bên mua vi phạm nghĩa vụ này.

- Bên mua bảo hiểm phải cam kết kê khai đầy đủ, trung thực mọi chi tiết có liên quan đến hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu của doanh nghiệp bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm cần thông báo về những trường hợp có thể làm tăng rủi ro hoặc phát sinh thêm trách nhiệm của doanh nghiệp bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm cần thực hiện đúng nghĩa vụ thông báo về sự kiện bảo hiểm trong thời gian quy định.

Quyền đơn phương đình chỉ là biện pháp bảo vệ quyền lợi của doanh nghiệp bảo hiểm khi bên mua vi phạm các điều khoản hợp đồng. Cam kết chính xác và trung thực, cùng với việc thông báo đầy đủ về tình trạng rủi ro, là trách nhiệm cơ bản của bên mua bảo hiểm. Hành vi vi phạm có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, bao gồm quyền đơn phương đình chỉ và có thể giảm hoặc từ chối thanh toán bồi thường.

3. Nguyên tắc khi giao kết hợp đồng bảo hiểm

Nguyên tắc giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo Điều 16 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022:

- Nguyên tắc trung thực tuyệt đối:

+ Các bên tham gia hợp đồng bảo hiểm phải cung cấp thông tin một cách trung thực nhất.

+ Xây dựng hợp đồng dựa trên sự tin tưởng tuyệt đối lẫn nhau.

- Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm:

Bên mua bảo hiểm phải có quyền lợi có thể được bảo hiểm, phù hợp với từng loại hợp đồng theo quy định của Luật.

- Nguyên tắc bồi thường:

+ Số tiền bồi thường không vượt quá thiệt hại thực tế trong sự kiện bảo hiểm.

+ Trừ khi có thỏa thuận khác trong hợp đồng bảo hiểm.

- Nguyên tắc thế quyền:

+ Người được bảo hiểm chuyển giao quyền yêu cầu bồi hoàn từ người thứ ba gây thiệt hại.

+ Nguyên tắc này không áp dụng đối với hợp đồng bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe.

- Nguyên tắc rủi ro ngẫu nhiên: Rủi ro được bảo hiểm phải là những rủi ro không thể lường trước được.

Vấn đề vi phạm nguyên tắc giao kết hợp đồng:

- Trong trường hợp khách hàng che giấu thông tin về nghề nghiệp (lái xe tải) khi giao kết hợp đồng bảo hiểm, hành vi này là vi phạm nguyên tắc trung thực tuyệt đối.

- Che giấu thông tin nghề nghiệp có thể làm thay đổi quan điểm của công ty bảo hiểm về mức độ rủi ro và quyết định bồi thường.

- Hành vi này không tuân thủ nguyên tắc cơ bản của pháp luật và có thể dẫn đến tình trạng không minh bạch trong quá trình thực hiện hợp đồng.

- Công ty bảo hiểm có thể áp dụng biện pháp xử lý theo quy định của Luật Kinh doanh bảo hiểm, có thể bao gồm từ chối bồi thường hoặc hủy bỏ hợp đồng, tùy thuộc vào mức độ vi phạm và hậu quả của hành vi của khách hàng.

4. Công ty bảo hiểm có phải trả tiền bảo hiểm khi khách hàng cung cấp thông tin không trung thực

Theo quy định tại Điều 22 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 quy định về trách nhiệm và hậu quả pháp lý do vi phạm nghĩa vụ cung cấp thông tin như sau:

- Khi giao kết hợp đồng bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm và chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin liên quan đến hợp đồng bảo hiểm, giải thích các điều kiện, điều khoản bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm cũng có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, trung thực thông tin liên quan đến đối tượng bảo hiểm.

- Trường hợp bên mua bảo hiểm cố ý cung cấp không đầy đủ thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm để được bồi thường, trả tiền bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm và phải hoàn lại phí bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm sau khi trừ đi các chi phí hợp lý (nếu có) theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho doanh nghiệp bảo hiểm (nếu có).

- Trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm cố ý không thực hiện nghĩa vụ cung cấp thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng. Doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho bên mua bảo hiểm (nếu có).

Theo quy định trên, nếu khách hàng không trung thực khi cung cấp thông tin giao kết hợp đồng, công ty bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng và không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm. Hơn nữa, doanh nghiệp bảo hiểm có quyền yêu cầu bên mua bảo hiểm bồi thường thiệt hại phát sinh do việc cung cấp thông tin sai lệch. Điều này nhấn mạnh sự quan trọng của việc cung cấp thông tin trung thực và đầy đủ trong quá trình giao kết hợp đồng bảo hiểm.

Để tiếp cận dịch vụ tư vấn pháp lý của chúng tôi, quý khách có thể liên hệ trực tiếp với Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.868644. Đội ngũ chuyên viên của chúng tôi sẽ tận tâm lắng nghe và cung cấp giải pháp phù hợp nhất cho tình huống cụ thể của quý khách. Ngoài ra, quý khách cũng có thể gửi yêu cầu chi tiết qua email: [email protected]. Chúng tôi cam kết sẽ phản hồi và hỗ trợ giải đáp mọi thắc mắc của quý khách hàng một cách nhanh chóng và hiệu quả. Chân thành cảm ơn sự hợp tác và niềm tin của quý khách hàng!