Soạn văn lớp 11 Cánh Diều - Bồi dưỡng học sinh giỏi

Văn nghị luận văn học

Phân tích nhân vật Chí Phèo

• Đôi nét về nhân vật Chí Phèo:
  • Xuất thân: Con trai một người đàn bà xấu xí, bị bán cho Bá Kiến
  • Bị Bá Kiến hãm hại, tống vào tù
  • Sau khi ra tù, biến thành quỷ dữ làng Vũ Đại
• Tâm lý nhân vật Chí Phèo:
  • Qua quá trình miêu tả độc đáo của Nam Cao, ta thấy được tâm lý Chí Phèo vô cùng phức tạp và mâu thuẫn:
    • Uất hận, căm thù xã hội: Chí Phèo trở thành "con vật dữ" vì xã hội đã tước đi nhân tính của anh
    • Yêu thích cái đẹp, khát khao lương thiện: Chí Phèo vẫn giữ được những cảm xúc trong sáng, muốn trở lại làm người tử tế
  • Bảng tổng hợp các biểu hiện tâm lý của Chí Phèo:

    | Biểu hiện | Tình huống | |-|-| | Ước muốn trả thù | Đối mặt với Bá Kiến | | Ham muốn "làm hòa với người ta" | Đối thoại với thị Nở | | Nuối tiếc tuổi thơ | Hồi tưởng về quá khứ |

• Nghệ thuật xây dựng nhân vật Chí Phèo:
  • Sử dụng miêu tả ngoại hình tương phản: Từ ngoại hình đẹp đẽ đến dáng vẻ xấu xí, dữ tợn
  • Lựa chọn lời kể chuyện ngôi thứ ba: Tạo khoảng cách để khách quan quan sát, đưa ra bình luận
  • Xây dựng xung đột gay gắt: Xung đột giữa bản thiện và bản ác trong Chí Phèo

Phân tích tác phẩm Vợ nhặt

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Sáng tác năm 1945, giữa nạn đói khủng khiếp đang hoành hành ở nông thôn Việt Nam
• Tóm tắt nội dung:
  • Người đàn bà Tràng xấu xí nhưng có sức sống mãnh liệt, lấy chồng vào đúng lúc nạn đói hoành hành
  • Cuộc sống gia đình nhỏ rơi vào cảnh túng quẫn cùng cực: đói, rét, thiếu thốn
  • Dù vậy, trong bóng tối vẫn le lói những tia sáng hy vọng, tình yêu thương giữa các thành viên gia đình
• Ý nghĩa nội dung:
  • Phản ánh chân thực thảm cảnh nạn đói khủng khiếp năm 1945
  • Ngợi ca sức sống mãnh liệt, tình yêu thương và niềm lạc quan của người nông dân trong hoàn cảnh khó khăn
  • Chân dung người phụ nữ Việt Nam: mạnh mẽ, giàu đức hy sinh

Phân tích tác phẩm Rừng xà nu

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Sáng tác năm 1965, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ ác liệt
• Tóm tắt nội dung:
  • Tác phẩm kể về cuộc chiến đấu anh dũng của nhân dân làng Xô Man chống lại quân xâm lược, với cây xà nu trở thành biểu tượng sức sống kiên cường
  • Nhân vật chính Tnú: Một người chiến sĩ Tây Nguyên, đại diện cho tinh thần bất khuất, chiến đấu không ngừng
• Ý nghĩa nội dung:
  • Ngợi ca tinh thần dũng cảm, kiên cường của người dân Tây Nguyên
  • Mừng đấu giá trị của chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong chiến tranh
  • Khẳng định vai trò quan trọng của tinh thần đoàn kết trong cuộc đấu tranh giành độc lập

Văn nghị luận xã hội

Phân tích tác phẩm Trái tim

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Sáng tác năm 1972, trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ đang diễn ra ác liệt
• Tóm tắt nội dung:
  • Tác phẩm kể về tình cảm sâu nặng giữa mẹ con Lượm, người mẹ già và đứa con trai nhỏ ra chiến trận
  • Mẹ Lượm luôn mong ngóng con từng ngày, nhưng đứa con đã mãi mãi hy sinh
  • Bài thơ ca ngợi tình yêu đất nước, yêu hòa bình, đồng thời lên án chiến tranh tàn khốc
• Ý nghĩa nội dung:
  • Tôn vinh tình cảm thiêng liêng của người mẹ, tình yêu nước của người chiến sĩ
  • Tố cáo tội ác của chiến tranh, khơi dậy khát vọng hòa bình
  • Chứng minh: Lòng mẹ được đem ra để so sánh với những điều cao cả, toàn mỹ

Phân tích tác phẩm Hai đứa trẻ

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Sáng tác năm 1938, phản ánh cuộc sống buồn tẻ, ngột ngạt của những người dân phố huyện nghèo trước cách mạng
• Tóm tắt nội dung:
  • Tác phẩm kể về hai đứa trẻ Liên và An trông coi một cửa hàng nhỏ giữa phố huyện buồn tẻ
  • Những nhân vật khác: Bác Siêu, bác Xẩm, chị Tý... đại diện cho những con người nghèo khổ, khao khát được sống tốt đẹp hơn
• Ý nghĩa nội dung:
  • Phản ánh hiện thực xã hội bế tắc, tù đọng trước cách mạng
  • Ngợi ca ước mơ cháy bỏng hướng tới ánh sáng của những con người khốn khổ
  • Chứng minh: Giấc mơ thay đổi hiện thực tăm tối của hai đứa trẻ

Văn nghị luận phản biện

Phân tích tác phẩm Người lái đò sông Đà

• Hoàn cảnh sáng tác:
  • Sáng tác năm 1960, sau chuyến đi thực tế Tây Bắc của Nguyễn Tuân
• Tóm tắt nội dung:
  • Tác phẩm kể về cuộc chiến ngoạn mục giữa người lái đò Sông Đà với thiên nhiên hung dữ
  • Người lái đò với tài nghệ điêu luyện đã chiến thắng dòng sông, tạo nên bản hùng ca của sức mạnh con người
• Ý nghĩa nội dung:
  • Ngợi ca vẻ đẹp hùng vĩ của sông Đà và người lái đò tài hoa
  • Khẳng định sức mạnh của con người trong cuộc đấu tranh với thiên nhiên
  • Chứng minh: Vẻ đẹp mãnh liệt và tài năng của người lái đò đối lập với vẻ đẹp hung dữ của dòng sông

Kết luận

Soạn văn lớp 11 Cánh Diều là một quá trình đòi hỏi sự nỗ lực, sáng tạo. Học sinh cần nắm vững kiến thức nền tảng, đọc kỹ văn bản, phân tích sâu sắc để có thể diễn đạt mạch lạc, rõ ràng. Việc soạn văn hiệu quả sẽ giúp các em nâng cao kỹ năng viết, phát huy khả năng sáng tạo, tạo nền tảng vững chắc cho kỳ thi tốt nghiệp THPT và theo đuổi đam mê văn chương.

Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email [email protected] để được giải đáp. Trân trọng!