1. Sức khoẻ tinh thần là gì?
Sức khoẻ tinh thần (mental health) là tình trạng tinh thần và cảm xúc của một người, bao gồm tất cả các khía cạnh của tâm trí và tâm hồn của họ. Nó đánh giá sự cảm thấy, tư duy, tinh thần, tâm trạng, và khả năng để đối phó với cuộc sống hàng ngày. Sức khoẻ tinh thần là một yếu tố quan trọng đối với chất lượng cuộc sống và sự phát triển cá nhân của một người.
Sức khoẻ tinh thần có thể bao gồm các khía cạnh sau:
- Tình cảm: Bao gồm khả năng cảm nhận, thể hiện, và quản lý cảm xúc. Điều này bao gồm sự cảm thông, tự thấu, và khả năng quản lý cảm xúc một cách lành mạnh.
- Tư duy: Sức khoẻ tinh thần cũng liên quan đến tư duy, khả năng giải quyết vấn đề, tư duy tích cực, và khả năng tập trung.
- Tâm trạng: Tâm trạng là trạng thái tinh thần của người đó tại một thời điểm cụ thể. Nó có thể biến đổi từ hạnh phúc, buồn bã, căng thẳng, lo lắng, và nhiều trạng thái khác.
- Sự tự trọng và tự tin: Điều này liên quan đến cảm giác về bản thân và khả năng tự tin trong việc đối phó với các thách thức cuộc sống.
- Khả năng xây dựng mối quan hệ: Sức khoẻ tinh thần cũng ảnh hưởng đến khả năng xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội, gia đình và tình yêu.
Sức khoẻ tinh thần quan trọng đối với sự cân bằng và trạng thái tổng thể của một người, và nó có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm gen, môi trường, sự kiểm soát cảm xúc, tình trạng xã hội, và kinh nghiệm cá nhân. Công việc, mối quan hệ, và cuộc sống hàng ngày đều có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ tinh thần của một người, và nó có thể biến đổi theo thời gian. Việc chăm sóc và duy trì sức khoẻ tinh thần là quan trọng để đảm bảo sự phát triển và trạng thái tổng thể của con người.
2. Bạo lực gia đình bao gồm những hành vi nào?
Bạo lực gia đình, theo Luật số 13/2022/QH15 về phòng, chống bạo lực gia đình, đề cập đến các hành vi mà thành viên trong gia đình cố ý gây tổn hại hoặc có tiềm năng gây tổn hại cho thành viên khác trong gia đình. Hành vi này bao gồm nhiều khía cạnh, như sau:
a) Bao gồm hành hạ, ngược đãi, đánh đập, đe dọa hoặc các hành động cố ý khác nhằm xâm hại sức khỏe và tính mạng của người khác.
b) Lăng mạ, chì chiết hoặc các hành vi cố ý khác để xúc phạm danh dự và nhân phẩm của người khác.
c) Cưỡng ép người khác phải chứng kiến hành vi bạo lực đối với người hoặc động vật, nhằm tạo áp lực tinh thần đáng kể.
d) Bỏ qua, không quan tâm, không nuôi dưỡng, không chăm sóc những thành viên gia đình như trẻ em, phụ nữ mang thai, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi, người cao tuổi, người khuyết tật, hoặc người không có khả năng tự chăm sóc. Cũng bao gồm việc không giáo dục trẻ em trong gia đình.
đ) Kỳ thị và phân biệt đối xử dựa trên hình thể, giới tính, và năng lực của thành viên gia đình.
e) Ngăn cản thành viên gia đình gặp gỡ người thân hoặc duy trì quan hệ xã hội hợp pháp và lành mạnh, hoặc các hành động khác để cô lập và gây áp lực tinh thần đều thuộc vào định nghĩa này.
g) Ngăn cản việc thực hiện quyền và nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa các thành viên trong gia đình như cha mẹ và con cái, vợ chồng, anh chị em.
h) Tiết lộ hoặc phát tán thông tin cá nhân và gia đình riêng tư của thành viên gia đình để xúc phạm danh dự và nhân phẩm.
i) Cưỡng ép thực hiện hành vi quan hệ tình dục trái ý muốn của vợ hoặc chồng.
k) Cưỡng ép người khác tham gia vào hành vi khiêu dâm, xem hình ảnh, đọc nội dung khiêu dâm hoặc khuyến khích bạo lực trong ngữ cảnh tình dục.
l) Cưỡng ép hoặc cản trở quyết định về tảo hôn, kết hôn, ly hôn hoặc các quyết định hôn nhân khác theo luật pháp.
m) Cưỡng ép phụ nữ mang thai, phá thai hoặc lựa chọn giới tính thai nhi.
n) Chiếm đoạt hoặc phá hoại tài sản chung của gia đình hoặc tài sản riêng của thành viên gia đình khác.
o) Cưỡng ép thành viên gia đình làm việc quá sức, đóng góp tài chính quá mức khả năng của họ, kiểm soát tài sản và thu nhập của họ để tạo ra tình trạng lệ thuộc về mặt vật chất hoặc tinh thần.
p) Cô lập hoặc giam cầm thành viên gia đình.
q) Cưỡng ép thành viên gia đình rời bỏ nơi ở hợp pháp, không tuân theo luật pháp.
Hành vi này được áp dụng cho những người đã ly hôn, sống chung như vợ chồng, cha mẹ và con cái, anh chị em, và người có quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi với nhau. Chính phủ xác định rằng đây là hành vi bạo lực gia đình và nên bị trừng phạt theo luật.
3. Bạo lực gia đình ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần như thế nào?
Bạo lực về thể chất và tinh thần có thể gây ra những tác động nghiêm trọng lên nạn nhân, từ trầm cảm, rối loạn tâm lý sau chấn thương, cho đến suy tư tự tử.
Sự lệ thuộc vào bạo lực gia đình là một vấn đề phổ biến, lan tràn khắp nơi trên toàn cầu. Tại Hoa Kỳ, hơn 1 trong 4 phụ nữ và 1 trong 9 nam giới đã trải qua bạo lực thể chất ít nhất một lần trong cuộc đời. Trong khi đó, ở Việt Nam, trong năm 2019, 1 trong 3 phụ nữ từng kết hôn đã trải qua bạo lực thể chất hoặc tình dục, theo thống kê của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc.
Các biểu hiện của lạm dụng thể chất thường dễ dàng nhận biết, nhưng lạm dụng tinh thần thường ẩn mình sâu bên trong, không dễ thấy ngay.
Những nạn nhân của bạo lực gia đình thường phải đối mặt với những hậu quả tinh thần nghiêm trọng. Bắt đầu bằng lạm dụng thể chất, người bạo hành thường sử dụng vũ lực để kiểm soát, bắt nạn nhân tuân theo ý muốn của họ. Họ thường tạo ra thương tích trên cơ thể nạn nhân, như bóp cổ, tát, cắn, đánh đập hoặc ném đồ đạc.
Roia Atmar, một nạn nhân sống tại Tây Australia, phải nhập viện sau khi bị chồng làm bỏng bằng nhựa thông. Cô đã phải trải qua một thời gian dài điều trị tâm lý để khôi phục. Mặc dù có lệnh cấm người chồng tiếp cận, cô vẫn sống trong nỗi sợ hãi, vì cô biết rằng có nguy cơ anh ta quay trở lại. "Nhiều trường hợp thảm sát bạn tình xảy ra khi phụ nữ cố gắng thoát khỏi tình nạn, điều này thực sự không dễ dàng để hiểu", cô nói.
Thực tế, những người thường xuyên trải qua bạo lực thể chất thường phải đối mặt với nhiều vấn đề tâm lý khác nhau. Phụ nữ bị bạo hành thường trải qua trầm cảm, lo lắng, rối loạn tâm lý sau chấn thương (PTSD), và rối loạn ăn uống, theo nghiên cứu đăng tải trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ.
Bên cạnh bạo lực thể chất, một số người cũng phải đối mặt với bạo lực tinh thần. Sống cùng với người yêu hoặc vợ/chồng có thái độ thay đổi không ổn định có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của họ. Những lời nói ác ý có thể làm mất tự tin và tạo nghi ngờ về bản thân, tạo ra những hậu quả lâu dài.
Faliana Lee, tác giả của cuốn "Carving A Piece of Heaven" đã chia sẻ câu chuyện của mình sau hơn hai thập kỷ chịu đựng lạm dụng tinh thần. Ban đầu, cuộc sống của cô và chồng trôi qua êm đẹp, nhưng sau nửa năm, những biểu hiện kỳ lạ bắt đầu xuất hiện.
Khi họ đi du lịch Sydney cùng gia đình, chồng Lee đã ngăn cô đi vệ sinh và thậm chí không che đậy hành vi này trước mắt con cái. Sau đó, Lee bị cách ly khỏi bạn bè và đồng nghiệp, khiến cô gặp khó khăn trong việc tìm kiếm sự giúp đỡ. "Tôi không thể chia sẻ với ai", cô nói.
Theo Zlatka Rakovec-Felser, giáo sư Khoa Tâm lý Sức khỏe Y khoa tại Đại học Maribor, nạn nhân của bạo lực tinh thần có thể trải qua trầm cảm, lo lắng, chứng hoảng loạn, hoặc sử dụng rượu bia và chất kích thích một cách không kiểm soát. Họ thường tự gây tổn thương cho bản thân, thực hiện quyết định tình dục không an toàn sau khi bị tổn thương tinh thần.
"Cuối cùng, người bạo hành thường cố gắng đổ lỗi cho nạn nhân và khiến họ cảm thấy mình đang phản ứng quá mức, khiến nạn nhân tự trách nhiệm và trở về với người bạo hành. Đây là lý do tại sao nhiều phụ nữ quay lại với kẻ đã bạo hành họ, vì họ cảm thấy đó là lỗi của họ và họ phải chịu trách nhiệm", Lee chia sẻ.
Lee cũng cho biết rằng sau một thời gian dài sống trong căng thẳng tinh thần, cô đã trải qua xuất huyết và mệt mỏi liên tục.
Có điều đáng lo ngại nhất là nạn nhân của bạo lực tinh thần có thể nuôi dưỡng ý định tự tử, thậm chí cố gắng tự tử để thoát khỏi nỗi đau. Bạo lực có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau trong từng giai đoạn. Ban đầu, nạn nhân có thể cố gắng hòa giải với người bạo hành. Lạm dụng về thể chất, tinh thần hoặc tài chính thường diễn ra trong giai đoạn tiếp theo. Giai đoạn thứ ba là giai đoạn "hòa giải", khi người bạo hành có thể xin lỗi và hứa không tái phạm hoặc chối bỏ trách nhiệm của họ về sự việc. Giai đoạn thứ bốn là "trăng mật", trong đó, người bạo hành cố gắng lôi kéo nạn nhân quên đi sự lạm dụng trước đó. Khi giai đoạn này kết thúc, chu kỳ bạo lực thường bắt đầu lại.
Ở Mỹ và châu Âu, các chuyên gia tâm lý đã phát triển các phương pháp chẩn đoán, đánh giá lâm sàng và can thiệp trong việc hỗ trợ những nạn nhân của bạo lực gia đình. Mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng để cung cấp hỗ trợ cho phụ nữ bị lạm dụng.
Theo Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia Mỹ, liệu pháp tâm lý là một phương pháp quan trọng để điều trị tâm lý của những phụ nữ từng trải qua bạo lực gia đình. Trong liệu pháp này, những người chịu trách nhiệm sẽ thảo luận về tình trạng sức khỏe tinh thần và các vấn đề liên quan với bác sĩ tâm lý và nhà trị liệu. Số buổi can thiệp tâm lý có thể biến đổi tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bạo lực trước đó, từ một vài buổi đến 20 buổi.
Một số quốc gia như Anh và Canada đã tập trung vào việc trị liệu tâm lý cả cho nạn nhân lẫn người gây ra bạo lực. Phương pháp chính là tập trung vào việc giáo dục về quyền bình đẳng và nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân trong mối quan hệ.
Công ty Luật Hòa Nhựt trân trọng gửi đến quý khách hàng những thông tin hữu ích về dịch vụ tư vấn pháp lý của chúng tôi. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ quý khách hàng với mọi vấn đề pháp lý hoặc câu hỏi cần giải đáp. Nếu quý khách hàng đang đối diện với bất kỳ tình huống pháp lý nào hoặc cần tư vấn, chúng tôi có dịch vụ Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến sẵn sàng phục vụ qua số hotline 1900.868644. Đội ngũ chuyên gia tại đây sẽ luôn sẵn lòng lắng nghe và cung cấp giải pháp phù hợp. Ngoài ra, quý khách hàng có thể gửi yêu cầu chi tiết của mình qua địa chỉ email: luathoanhut.vn@gmail.com. Chúng tôi cam kết sẽ giúp quý khách hàng giải quyết mọi thắc mắc một cách nhanh chóng và hiệu quả. Chúng tôi rất trân trọng sự hợp tác của quý khách hàng và hy vọng được đồng hành cùng quý khách hàng trong việc giải quyết mọi vấn đề pháp lý.