1. Cha mẹ có phải là người giám hộ đương nhiên của con chưa thành niên không?
Theo Điều 136 của Bộ luật Dân sự 2015, việc đại diện theo pháp luật của cá nhân được quy định như sau. Đầu tiên, cha, mẹ đóng vai trò đại diện theo pháp luật đối với con chưa thành niên. Người giám hộ, nếu được Tòa án chỉ định, sẽ đại diện theo pháp luật cho người được giám hộ, đặc biệt là người có khó khăn trong nhận thức và không thể làm chủ hành vi mà Tòa án đã xác định.
Trong trường hợp không xác định được người đại diện theo các quy định trên, Tòa án sẽ chỉ định một người thích hợp để đại diện theo pháp luật.
Điều 46 của Bộ luật Dân sự 2015 chấp thuận quy định về giám hộ, mô tả rõ vai trò của người giám hộ. Người giám hộ được chỉ định để thực hiện việc chăm sóc, bảo vệ quyền lợi của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi. Trong trường hợp người được giám hộ có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi, việc giám hộ phải được sự đồng ý của họ nếu có khả năng thể hiện ý chí.
Quy định cụ thể rằng việc giám hộ phải được đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền, như quy định về hộ tịch. Người giám hộ cũng phải thực hiện nghĩa vụ của mình ngay cả khi không đăng ký, nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của họ đối với người được giám hộ.
Điều 47 của Bộ luật Dân sự 2015 tiếp tục quy định về người được giám hộ. Đây bao gồm những trường hợp như người chưa thành niên không còn cha, mẹ hoặc không xác định được cha, mẹ; người chưa thành niên có cha, mẹ nhưng cha, mẹ đều mất năng lực hành vi dân sự hoặc đều có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi; người mất năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi.
Quy định rõ ràng rằng mỗi người chỉ có thể được một người giám hộ, ngoại trừ trường hợp cha, mẹ cùng giám hộ cho con hoặc ông, bà cùng giám hộ cho cháu. Như vậy, hệ thống quy định về đại diện và giám hộ trong Bộ luật Dân sự 2015 giúp bảo vệ quyền lợi và quyền tự do của những người cần sự đại diện và chăm sóc đặc biệt.
Trong hệ thống quy định của Bộ luật Dân sự 2015, quyết định về người đại diện cho con chưa thành niên đặt ra sự ưu tiên cho cha mẹ nếu họ vẫn còn sống. Trong tình huống này, cha mẹ sẽ là người đại diện chính thức, giữ trách nhiệm đại diện theo pháp luật và chăm sóc quyền lợi của con chưa thành niên.
Tuy nhiên, quy định cũng rõ ràng chỉ khi người chưa thành niên không còn cha mẹ hoặc cha và mẹ gặp các vấn đề nghiêm trọng như mất năng lực hành vi dân sự, khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi, bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, hoặc Tòa án tuyên bố hạn chế quyền đối với con, thì mới xem xét vấn đề người giám hộ.
Nếu cha và mẹ đều không có điều kiện chăm sóc, giáo dục con, hoặc không xác định được cha mẹ, thì sự quan tâm đến người giám hộ trở nên quan trọng. Trong những trường hợp này, Tòa án sẽ chỉ định một người phù hợp để đại diện và chăm sóc cho con chưa thành niên, đảm bảo quyền lợi và phát triển toàn diện của người đó. Điều này thể hiện sự linh hoạt và nhân quyền trong việc bảo vệ những cá nhân yếu đuối và đảm bảo rằng họ nhận được sự chăm sóc tốt nhất dưới sự quản lý của người giám hộ.
2. Khi bố mẹ ly hôn thì ai sẽ trở thành người giám hộ của con?
Người giám hộ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi và lợi ích của những đối tượng nhạy cảm như người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, và người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Được quy định bởi pháp luật, người giám hộ có thể là cá nhân hoặc pháp nhân được Ủy ban nhân dân cấp xã cử, hoặc được Tòa án chỉ định. Ngoài ra, người có đầy đủ năng lực hành vi dân sự cũng có quyền lựa chọn người giám hộ phù hợp để đảm bảo sự chăm sóc và bảo vệ cho bản thân.
Người giám hộ có trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ như chăm sóc, bảo vệ quyền lợi, và đặc biệt là hỗ trợ phát triển toàn diện của người được giám hộ. Điều này bao gồm việc đảm bảo môi trường an toàn và tích cực để phát triển, đồng thời giúp đỡ trong quá trình ra quyết định quan trọng về cuộc sống và tương lai của họ. Sự lựa chọn của người giám hộ đối với đối tượng là quyết định cân nhắc và quan trọng, đảm bảo rằng họ sẽ được đối xử với tôn trọng và sự quan tâm tốt nhất. Điều này không chỉ là sự đảm bảo về pháp lý mà còn là một cam kết về sự chăm sóc và hỗ trợ tinh thần, giúp họ có cơ hội phát triển và tham gia vào cộng đồng một cách tích cực.
Một trong những trách nhiệm quan trọng và quyền lực của cha mẹ là việc giữ vai trò người giám hộ hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật Dân sự đối với con chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, như quy định tại khoản 3 Điều 69 của Luật Hôn nhân và Gia đình 2014.
Tuy nhiên, nếu cha mẹ không thể hoặc không đủ điều kiện để làm người giám hộ, Bộ luật Dân sự 2015 tiếp tục quy định về người giám hộ đương nhiên cho người chưa thành niên tại Điều 52. Theo đó, anh ruột hoặc chị ruột đầu tiên sẽ là người giám hộ, và nếu họ không đủ điều kiện, người giám hộ sẽ được xác định theo thứ tự của các anh chị ruột khác. Trong trường hợp không có người giám hộ theo các quy định trên, ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại có thể là người giám hộ hoặc thỏa thuận để cử một hoặc một số người trong số họ để đảm nhận vai trò người giám hộ.
Nếu vẫn không có người giám hộ theo quy định ở khoản 1 và khoản 2, Bộ luật Dân sự 2015 tiếp tục xác định bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột hoặc dì ruột có thể đảm nhận trách nhiệm làm người giám hộ. Điều này làm tăng tính linh hoạt trong quá trình xác định người giám hộ, nhằm đảm bảo rằng người chưa thành niên sẽ được bảo vệ và chăm sóc tốt nhất trong mọi tình huống.
3. Khi người được giám hộ đủ 18 tuổi thì việc giám hộ có chấm dứt hay không?
Dựa vào các quy định của Bộ luật Dân sự 2015, Điều 22 và Điều 24 đặt ra các quy tắc quan trọng về mất năng lực hành vi dân sự và hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Theo Điều 22, khi một người do bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi, Tòa án có thể tuyên bố người này mất năng lực hành vi dân sự dựa trên kết luận giám định pháp y tâm thần. Trong trường hợp không còn căn cứ tuyên bố mất năng lực, quyết định hủy bỏ có thể được đưa ra theo yêu cầu của người đó, người có quyền lợi liên quan, hoặc cơ quan, tổ chức liên quan. Giao dịch dân sự của người mất năng lực phải được người đại diện theo pháp luật xác lập và thực hiện.
Đối với hạn chế năng lực hành vi dân sự theo Điều 24, người nghiện ma túy hoặc nghiện các chất kích thích có thể bị tuyên bố hạn chế năng lực hành vi dân sự. Tòa án quyết định người đại diện theo pháp luật và phạm vi đại diện. Việc xác lập và thực hiện giao dịch dân sự liên quan đến tài sản của người bị hạn chế năng lực phải có sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật, trừ các giao dịch phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày hoặc có quy định khác của luật liên quan.
Tuy nhiên, nếu người đó đã đủ 18 tuổi mà vẫn bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự, theo quy định trên, người đó vẫn cần có người đại diện theo pháp luật để xác lập và thực hiện các giao dịch dân sự. Điều này nhấn mạnh sự quan trọng của việc bảo vệ quyền lợi và lợi ích của những người với tình trạng năng lực hành vi dân sự bị hạn chế.
Liên hệ đến hotline 1900.868644 hoặc gửi thư tư vấn đến địa chỉ email: luathoanhut.vn@gmail.com để được tư vấn pháp luật nhanh chóng