1. Xác định số oxi hoá của các nguyên tử
Số oxi hoá là thước đo mức độ oxi hoá của một nguyên tử trong một hợp chất. Số oxi hoá được quy định như sau:
- Số oxi hoá của nguyên tử một nguyên tố tự do là 0.
- Số oxi hoá của nguyên tử kim loại trong hợp chất với phi kim luôn là số dương.
- Số oxi hoá của nguyên tử phi kim trong hợp chất với kim loại luôn là số âm.
Số oxi hoá của một nguyên tử có thể mang nhiều giá trị khác nhau tuỳ thuộc vào hợp chất đó. Dưới đây là bảng số oxi hoá của một số nguyên tố thường gặp:
| Nguyên tố | Số oxi hoá |
|---|---|
| H | +1, -1 |
| O | -2 |
| Cl | +1, -1 |
| Na | +1 |
| K | +1 |
| Ca | +2 |
| Mg | +2 |
| Al | +3 |
| Fe | +2, +3 |
| Cu | +1, +2 |
| Ag | +1 |
2. Xác định các nguyên tử phản ứng và bán phản ứng
Nguyên tử phản ứng là nguyên tử có số oxi hoá thay đổi trong phản ứng hoá học. Bán phản ứng là phương trình hoá học chỉ ra sự thay đổi số oxi hoá của một hoặc nhiều nguyên tử phản ứng.
3. Cân bằng bán phản ứng oxi hoá
Bán phản ứng oxi hoá là bán phản ứng trong đó có sự tăng số oxi hoá của một hoặc nhiều nguyên tử. Bán phản ứng oxi hoá được cân bằng theo các bước sau:
- Tổng điện tích hai vế phải bằng nhau.
- Số nguyên tử của mỗi nguyên tố phải bằng nhau ở hai vế.
- Nếu môi trường phản ứng là axit thì thêm H+ vào vế thiếu.
- Nếu môi trường phản ứng là bazơ thì thêm OH- vào vế thiếu.
- Cân bằng O bằng cách thêm H2O.
- Cân bằng H bằng cách thêm H+.
4. Cân bằng bán phản ứng khử
Bán phản ứng khử là bán phản ứng trong đó có sự giảm số oxi hoá của một hoặc nhiều nguyên tử. Bán phản ứng khử được cân bằng theo các bước sau:
- Tổng điện tích hai vế phải bằng nhau.
- Số nguyên tử của mỗi nguyên tố phải bằng nhau ở hai vế.
- Nếu môi trường phản ứng là axit thì thêm H+ vào vế thiếu.
- Nếu môi trường phản ứng là bazơ thì thêm OH- vào vế thiếu.
- Cân bằng O bằng cách thêm H2O.
- Cân bằng H bằng cách thêm H+.
5. Nhân hệ số để cân bằng số electron trao đổi
Số electron trao đổi giữa bán phản ứng oxi hoá và bán phản ứng khử phải bằng nhau. Do đó, cần nhân hệ số thích hợp để cân bằng số electron trao đổi.
6. Cộng hai bán phản ứng đã cân bằng
Sau khi cân bằng xong hai bán phản ứng, ta cộng hai bán phản ứng lại với nhau để得到 phương trình hoá học đã cân bằng. Trong quá trình cộng, cần kiểm tra lại xem tổng số nguyên tử của mỗi nguyên tố hai vế có bằng nhau không. Nếu chưa bằng nhau, ta tiếp tục điều chỉnh hệ số các chất đến khi cân bằng hoàn toàn.
Kết luận
Cân bằng phương trình hoá học là một kỹ năng cơ bản trong hoá học. Việc cân bằng phương trình hoá học đúng đắn giúp ta có được thông tin chính xác về tỷ lệ số mol của các chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng. Từ đó, ta có thể tính toán được khối lượng, nồng độ hoặc thể tích của các chất trong phản ứng.
Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email luathoanhut.vn@gmail.com để được giải đáp. Trân trọng!