1. Thế nào là trẻ em cần được bảo vệ khẩn cấp?
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 31 của Nghị định 56/2017/NĐ-CP, việc bảo vệ khẩn cấp cho trẻ em được xác định như sau:
- Trẻ em cần được bảo vệ khẩn cấp là những trẻ đang đối diện với nguy cơ bị đe dọa hoặc gặp tổn hại nghiêm trọng đối với tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm. Đồng thời, cha, mẹ, hoặc người chăm sóc trẻ em chính là người gây tổn hại đối với trẻ em.
- Can thiệp trong tình huống cần bảo vệ khẩn cấp phải diễn ra ngay lập tức và không vượt quá 12 giờ kể từ khi thông tin được nhận.
- Nhiệm vụ của người thực hiện công tác bảo vệ trẻ em cấp xã bao gồm: tiếp nhận thông tin, liên kết với cơ quan công an để ngăn chặn hành vi đe dọa hoặc gây tổn hại nghiêm trọng cho trẻ em trên địa bàn xã; hợp tác với cơ sở y tế để cung cấp sự chăm sóc sơ bộ và cấp cứu ban đầu cho trẻ em cần bảo vệ khẩn cấp; và lưu giữ các đồ vật, tài liệu liên quan đến tổn thương của trẻ em để hỗ trợ quá trình điều tra, xử lý, và bảo vệ trẻ em.
2. Thủ tục áp dụng biện pháp tạm thời cách ly trẻ em khỏi môi trường hoặc người gây tổn hại cho trẻ em
- Các tổ chức, cơ quan, cơ sở giáo dục, gia đình, và cá nhân, khi phát hiện hoặc có thông tin về hành vi xâm hại trẻ em hoặc trẻ em đang đối diện với nguy cơ xâm hại, đều có trách nhiệm thông báo ngay cho Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em, cơ quan lao động - thương binh và xã hội các cấp, cơ quan công an các cấp, hoặc UBND cấp xã nơi sự việc xảy ra (nơi tiếp nhận thông tin).
- Nơi tiếp nhận thông tin chịu trách nhiệm ghi chép đầy đủ thông tin liên quan đến hành vi xâm hại trẻ em, trẻ em đang bị xâm hại, hoặc có nguy cơ bị xâm hại, theo Mẫu số 01 được ban hành kèm theo Nghị định số 56/2017/NĐ-CP.
- Các cơ quan lao động - thương binh và xã hội, cơ quan công an, UBND cấp xã nơi xảy ra sự việc, hoặc nơi trẻ em cư trú, chịu trách nhiệm kiểm tra tính xác thực về hành vi xâm hại, tình trạng mất an toàn, và mức độ nguy cơ gây tổn hại đối với trẻ em. Các tổ chức, cơ quan, và cá nhân có trách nhiệm cung cấp thông tin và hợp tác khi được yêu cầu.
- Chủ tịch UBND cấp xã nơi xảy ra sự việc chỉ đạo người thực hiện công tác bảo vệ trẻ em cấp xã để tiến hành đánh giá nguy cơ ban đầu và mức độ tổn hại của trẻ em, theo Mẫu số 02 được ban hành kèm theo Nghị định số 56/2017/NĐ-CP, để xác định việc áp dụng hoặc không áp dụng các biện pháp can thiệp khẩn cấp.
- Trong trường hợp trẻ em được xác định có nguy cơ hoặc đang bị tổn hại nghiêm trọng đối với tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, Chủ tịch UBND cấp xã, cùng với các cơ quan, tổ chức, và cá nhân có thẩm quyền, phải thực hiện các biện pháp can thiệp khẩn cấp hoặc tạm thời cách ly trẻ em khỏi môi trường hoặc người gây tổn hại cho trẻ em trong vòng 12 giờ kể từ khi nhận được thông tin.
3. Nâng cao hiệu quả bảo vệ trẻ em trong trường hợp khẩn cấp
Bảo vệ trẻ em trong tình trạng nguy cấp là một ưu tiên hàng đầu, đặc biệt khi trẻ đang đối mặt với nguy cơ đe dọa tính mạng, sức khỏe, danh dự, hoặc khi chính người chăm sóc trẻ là người gây tổn hại cho trẻ. Việc can thiệp cần được thực hiện ngay lập tức và không nên kéo dài quá 12 giờ kể từ khi thông tin được nhận. Tuy nhiên, việc cung cấp các dịch vụ bảo vệ và chăm sóc khẩn cấp cho trẻ em hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.
Một trong những thách thức lớn khi cung cấp các dịch vụ bảo vệ và chăm sóc trẻ em trong trường hợp khẩn cấp là sự thiếu vắng văn bản quy định định mức kinh tế - kỹ thuật cho những dịch vụ này, làm trở ngại cho việc lập kế hoạch và dự toán hàng năm của các đơn vị thực hiện. Cụ thể, quá trình lập dự toán hàng năm phải phụ thuộc vào việc tham chiếu và áp dụng các quy định pháp luật có liên quan, dẫn đến việc thực hiện các hoạt động đặc thù trong lĩnh vực trẻ em không tương thích hoàn toàn với tình hình thực tế.
Theo quy định hiện hành của pháp luật, việc cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em khẩn cấp và áp dụng quy trình này có thể được áp dụng cho những nhóm đối tượng trẻ em đang phải đối mặt với tổn hại nghiêm trọng về sức khỏe thể chất hoặc tinh thần do bạo lực, xâm hại, tự tử, bao gồm cả trẻ em là nạn nhân của mua bán người và thảm họa thiên tai. Trong số đó, nhóm trẻ em tự kỷ và rối loạn tâm trí đặt ra những thách thức đặc biệt, điều này cần được xem xét kỹ lưỡng trong quá trình đề xuất và thực hiện các biện pháp bảo vệ và chăm sóc.
Các chuyên gia đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng về việc xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật cho việc cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em trong trường hợp khẩn cấp, coi đây là một giải pháp quan trọng để giải quyết những thách thức đối với hoạt động này. Khi được ban hành, định mức kinh tế - kỹ thuật cho dịch vụ bảo vệ trẻ em trong trường hợp khẩn cấp sẽ tạo nền tảng cho Cục Trẻ em, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hợp tác với Bộ Tài chính để xây dựng khung giá dịch vụ công liên quan đến bảo vệ trẻ em trong tình trạng khẩn cấp.
Đáng chú ý, các chuyên gia đã nhấn mạnh rằng khi nhận thông tin về trường hợp trẻ em đang cần sự bảo vệ khẩn cấp, nhân viên công tác xã hội và những người tham gia công tác bảo vệ trẻ em cần phải thiết lập liên lạc với cơ quan công an để ngăn chặn các hành vi đe dọa hoặc gây tổn hại nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe và nhân phẩm của trẻ em ngay tại địa điểm xảy ra sự việc. Đồng thời, họ cần phối hợp với các cơ sở y tế để thực hiện sơ cứu và cấp cứu ban đầu cho trẻ em cần được bảo vệ khẩn cấp. Cùng với đó, việc lưu giữ đồ vật và tài liệu liên quan đến tổn thương của trẻ em, thu thập bằng chứng và lưu giữ chứng cứ về tổn thương, đều là những bước quan trọng để hỗ trợ quá trình điều tra, xử lý, và bảo vệ trẻ em theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
Trong quá trình liên kết với cơ quan y tế, cần tuân thủ nguyên tắc bảo mật thông tin khi chia sẻ dữ liệu với các cơ sở khám chữa bệnh. Chỉ nên cung cấp thông tin cần thiết để hỗ trợ sơ cứu, khám, chữa bệnh và chăm sóc ban đầu. Đồng thời, quan trọng là phải tạo hồ sơ quản lý để theo dõi tình trạng sức khỏe và tổn thương của trẻ em. Trong việc cung cấp dịch vụ bảo vệ khẩn cấp, cần đặc biệt chú ý đến việc cung cấp nơi ở an toàn cho trẻ em không có chỗ ở, đồng thời hỗ trợ về đồ ăn, đồ uống hàng ngày, quần áo, và đồ dùng sinh hoạt cần thiết. Ngoài ra, cần thực hiện chăm sóc y tế và tâm lý để giảm thiểu tổn thương tâm thần cho trẻ em.
Trong trường hợp nhu cầu trợ giúp của trẻ em vượt quá khả năng của tổ chức hoặc cá nhân, việc tham vấn Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111 để được hỗ trợ và kết nối với dịch vụ trợ giúp là cần thiết. Điều này có thể bao gồm chuyển tuyến đến cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em có trình độ và năng lực tốt hơn, nhằm đảm bảo lợi ích tốt nhất cho trẻ em.
Nhiều ý kiến cũng lưu ý đến việc sắp xếp chăm sóc ngoài gia đình trong trường hợp môi trường gia đình không đảm bảo an toàn cho trẻ. Hoạt động này thường được gọi là "tìm kiếm gia đình chăm sóc thay thế tạm thời" cho trẻ em cần bảo vệ khẩn cấp khi môi trường gia đình tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro và có thể tiếp tục đối mặt với xâm hại. Đây có thể bao gồm việc gửi trẻ em đến nuôi dưỡng tạm thời.
Một số chuyên gia cũng khuyến nghị Cục Trẻ em nên hợp tác với các tổ chức liên quan để tiếp tục nghiên cứu định mức kinh tế - kỹ thuật cho việc cung cấp dịch vụ cho trẻ em chịu áp lực tâm lý do bạo lực và xâm hại, cũng như trẻ em có rối nhiễu tâm trí và tự kỷ.
Luật Hòa Nhựt xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.868644 hoặc email: luathoanhut.vn@gmail.com. Xin trân trọng cảm ơn!