1. Thân la bàn
Thân la bàn là phần khung bao quanh các bộ phận bên trong của la bàn. Thân la bàn thường được làm bằng kim loại hoặc nhựa chắc chắn để bảo vệ các bộ phận bên trong khỏi va đập, thời tiết và các tác động bên ngoài. Hình dạng của thân la bàn có thể khác nhau tùy thuộc vào mục đích sử dụng, nhưng thông thường là hình tròn hoặc hình chữ nhật.
1.1. Vành chia độ
Vành chia độ là phần nằm trên mặt của la bàn, được chia đều thành 360 độ theo chiều kim đồng hồ. Vành chia độ được sử dụng để chỉ hướng, xác định góc phương vị của các vật thể hoặc địa điểm.
1.2. Kim chỉ hướng
Kim chỉ hướng là bộ phận quan trọng nhất của la bàn, có dạng hình kim, được gắn trên một trục quay tự do. Kim chỉ hướng được làm bằng vật liệu có từ tính, thường là thép từ hóa hoặc hợp kim sắt từ, và luôn chỉ về hướng bắc từ.
1.3. Đế la bàn
Đế la bàn là phần nằm dưới cùng của la bàn, có tác dụng giữ thăng bằng và tạo độ ổn định cho la bàn. Đế la bàn thường được làm bằng vật liệu nặng, như chì hoặc đồng, để tạo độ quán tính, giúp kim chỉ hướng ổn định và không bị ảnh hưởng bởi các chuyển động bên ngoài.
2. Mặt la bàn
Mặt la bàn là phần chính của la bàn, bao gồm các bộ phận như vành chia độ, kim chỉ hướng, vòng phản quang và thang ngắm. Mặt la bàn được thiết kế để dễ dàng đọc và sử dụng.
2.1. Vòng phản quang
Vòng phản quang là một vòng tròn trắng sáng bao quanh kim chỉ hướng. Vòng phản quang giúp cho việc quan sát kim chỉ hướng dễ dàng hơn, đặc biệt là trong điều kiện thiếu sáng.
2.2. Thang ngắm
Thang ngắm là một thanh ngang có chia vạch, nằm ở một bên của la bàn. Thang ngắm được sử dụng để ngắm các đối tượng và xác định góc phương vị của chúng.
3. Kim nam châm
Kim nam châm là bộ phận chính của la bàn, có tác dụng tạo ra lực từ để kim chỉ hướng luôn chỉ về hướng bắc từ. Kim nam châm thường được làm bằng vật liệu có từ tính mạnh, như thép từ hóa hoặc hợp kim sắt từ.
3.1. Cấu tạo của kim nam châm
Kim nam châm thường có cấu tạo gồm hai cực từ, một cực bắc và một cực nam. Cực bắc của kim nam châm luôn hướng về hướng bắc từ, trong khi cực nam luôn hướng về hướng nam từ.
3.2. Vật liệu làm kim nam châm
Kim nam châm thường được làm bằng các vật liệu có từ tính mạnh, như thép từ hóa, hợp kim sắt từ, hoặc các vật liệu từ hiếm như neodymium, samarium-coban.
4. Bộ phận giảm chấn
Bộ phận giảm chấn là một bộ phận giúp làm giảm dao động của kim chỉ hướng khi la bàn bị di chuyển hoặc va chạm. Bộ phận giảm chấn thường được làm bằng chất lỏng, như dầu hoặc cồn, và được đặt trong một khoang kín ở bên trong la bàn.
4.1. Cơ chế hoạt động của bộ phận giảm chấn
Khi la bàn bị di chuyển hoặc va chạm, kim chỉ hướng sẽ dao động quanh vị trí cân bằng. Bộ phận giảm chấn sẽ tạo ra lực cản đối với dao động của kim chỉ hướng, khiến cho dao động nhanh chóng giảm dần và kim chỉ hướng sớm trở về vị trí cân bằng.
4.2. Các loại bộ phận giảm chấn
Có nhiều loại bộ phận giảm chấn khác nhau, như:
- Bộ phận giảm chấn từ tính: Sử dụng lực từ để tạo ra lực cản đối với dao động của kim chỉ hướng.
- Bộ phận giảm chấn chất lỏng: Sử dụng chất lỏng để tạo ra lực cản đối với dao động của kim chỉ hướng.
- Bộ phận giảm chấn khí nén: Sử dụng khí nén để tạo ra lực cản đối với dao động của kim chỉ hướng.
5. Vòng chỉnh độ lệch
Vòng chỉnh độ lệch là một vòng tròn nằm bên trong la bàn, được chia thành các vạch theo đơn vị độ. Vòng chỉnh độ lệch được sử dụng để chỉnh sửa độ lệch từ của la bàn, giúp cho kim chỉ hướng luôn chỉ chính xác về hướng bắc từ.
5.1. Độ lệch từ của la bàn
Độ lệch từ của la bàn là sự lệch của kim chỉ hướng so với hướng bắc từ. Độ lệch từ có thể do nhiều yếu tố gây ra, như sự hiện diện của các vật liệu từ tính gần la bàn hoặc do đặc điểm địa từ của khu vực.
5.2. Phương pháp chỉnh độ lệch từ la bàn
Có hai phương pháp chính để chỉnh độ lệch từ của la bàn:
- Phương pháp hai vị trí: Đặt la bàn trên một mặt phẳng nằm ngang, dùng kim chỉ nào để xác định hướng bắc từ. Đánh dấu vị trí của kim chỉ hướng trên vành chia độ. Xoay la bàn 180 độ và lặp lại việc xác định hướng bắc từ. Lấy trung bình hai vị trí đánh dấu trên vành chia độ, kết quả sẽ là hướng bắc từ chính xác.
- Phương pháp mặt trời: Đặt la bàn trên một mặt phẳng nằm ngang, dùng kim chỉ nào để xác định hướng bắc từ. Lúc này, kim chỉ hướng sẽ không hoàn toàn chỉ về hướng bắc từ mà sẽ lệch một góc gọi là góc lệch từ. Dùng thang ngắm để ngắm mặt trời và xác định phương vị chính xác của mặt trời. Lấy trung bình giữa phương vị mặt trời và phương vị được chỉ bởi kim chỉ hướng, kết quả sẽ là hướng bắc từ chính xác.
6. Các loại la bàn khác nhau
Ngoài loại la bàn thông thường, còn có nhiều loại la bàn khác nhau được thiết kế cho các mục đích sử dụng cụ thể, như:
6.1. La bàn địa chất
La bàn địa chất là loại la bàn được thiết kế để đo góc nghiêng, góc phương vị và góc phương vị ngang của các tầng địa chất. La bàn địa chất có thêm một bộ phận gọi là thước nghiêng, được sử dụng để đo góc nghiêng của các tầng địa chất.
6.2. La bàn hàng hải
La bàn hàng hải là loại la bàn được thiết kế để sử dụng trên tàu thuyền. La bàn hàng hải có kích thước lớn, được gắn cố định trên tàu và được trang bị thêm các tính năng như đèn chiếu sáng, hiệu chỉnh độ lệch từ và một hệ thống giữ thăng bằng để đảm bảo kim chỉ hướng luôn hướng về hướng bắc từ, ngay cả khi tàu đang di chuyển.
6.3. La bàn quân sự
La bàn quân sự là loại la bàn được thiết kế để sử dụng trong quân đội. La bàn quân sự có độ chính xác cao, được trang bị thêm các tính năng như hệ thống đo góc phương vị chính xác, khả năng chịu nước và chống va đập. La bàn quân sự cũng thường được tích hợp với các thiết bị khác, như hệ thống định vị vệ tinh GPS.
Kết luận
La bàn là một dụng cụ rất hữu ích, được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, la bàn có thể có nhiều kiểu dáng và kết cấu khác nhau. Tuy nhiên, các bộ phận chính của la bàn thường bao gồm thân la bàn, mặt la bàn, kim nam châm, bộ phận giảm chấn, vòng chỉnh độ lệch và các linh kiện bổ sung khác. Hiểu rõ cấu tạo và nguyên lý hoạt động của la bàn sẽ giúp chúng ta sử dụng la bàn hiệu quả và chính xác hơn.
Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email luathoanhut.vn@gmail.com để được giải đáp. Trân trọng!