1. Thế nào là hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong sở hữu trí tuệ?
Cạnh tranh không lành mạnh là hành vi cạnh tranh của các doanh nghiệp trái với quy định của pháp luật, trái với nguyên tắc thiện chí, trung thực, các tập quán thương mại và các chuẩn mực khác trong kinh doanh. Cạnh tranh không lành mạnh gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp khác. Cạnh tranh có thể xảy ra ở mọi lĩnh vực ngành nghề trong cuộc sống và chính vì thế việc cạnh tranh không lành mạnh cũng diễn ra ở mọi lĩnh vực đời sống kể cả những lĩnh vực sở hữu trí tuệ.
Cạnh tranh không lành mạnh trong sở hữu trí tuệ được hiểu là các hành vi cạnh tranh xâm phạm các chủ thể, yếu tố được pháp luật sở hữu trí tuệ bảo vệ ví dụ như quyền sở hữu công nghiệp, ... Đối với quyền sở hữu công nghiệp sẽ bao gồm các quyền sau đây:
- Quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý.
- Quyền sở hữu công nghiệp đối với tên thương mại.
- Quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh.
- Quyền chống cạnh tranh không lành mạnh.
Quyền chống cạnh tranh không lành mạnh được coi là một trong những đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp. Vì những đối tượng sở hữu công nghiệp đều có một lợi thế cạnh tranh nhất định và nếu họ sử dụng chính lợi thế đó để cạnh tranh không lành mạnh làm ảnh hưởng đến các đối thủ khác thì đều là hành vi vi phạm pháp luật. Do đó việc các chủ thể kinh doanh có quyền chống cạnh tranh không lành mạnh trong sở hữu trí tuệ là để giải quyết các hành vi cạnh tranh không lành mạnh gây ra.
Hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ không chỉ là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể sở hữu quyền sở hữu trí tuệ và ảnh hưởng đến sự phát triển, lợi ích của toàn xã hội. Cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu trí tuệ là hành vi vi phạm pháp luật xâm phạm với các đối tượng được bảo vệ, bảo hộ các thành quả sáng tạo, trí tuệ của các chủ thể kinh doanh, tổ chức, cá nhân.
2. Các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ
Theo quy định tại Điều 130 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 và Điều 1 của Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi năm 2022 có liệt kê các hành vi dưới đây được coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ như sau:
- Sử dụng chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn về chủ thể kinh doanh, hoạt động kinh doanh, nguồn gốc thương mại của hàng hóa, dịch vụ.
Chủ thể có hành vi sử dụng chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn được xác định là chủ thể kinh doanh đã sử dụng trước các chỉ dẫn thương mại một cách rộng rãi, công khai, ổn định trong hoạt động kinh doanh hợp pháp tại Việt Nam, được nhiều người biết đến và mang lại uy tín cho chủ thể kinh doanh hàng hóa, dịch vụ mang chỉ dẫn thương mại đó.
- Sử dụng chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn về xuất xứ, cách sản xuất, tính năng, chất lượng, số lượng hoặc đặc điểm khác của hàng hóa, dịch vụ; về điều kiện cung cấp hàng hóa, dịch vụ.
Trong đó chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn là chỉ dẫn thương mại có chứa các yếu tố, dấu hiệu trùng hoặc tương tự về cấu thành, cách trình bày hay các yếu tố về màu sắc, ... gây nhầm lẫn với chỉ dẫn thương mại tương ứng của chủ thể có quyền yêu cầu xử lý hành vi cạnh tranh không lành mạnh được sử dụng cho hàng hóa, dịch vụ trùng hoặc tương tự.
- Sử dụng nhãn hiệu được bảo hộ tại một nước là thành viên của điều ước quốc tế có quy định cấm người đại diện hoặc đại lý của chủ sở hữu nhãn hiệu sử dụng nhãn hiệu đó mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cũng là thành viên, nếu người sử dụng là người đại diện hoặc đại lý của chủ sở hữu nhãn hiệu và việc sử dụng đó không được sử đồng ý của chủ sở hữu nhãn hiệu và không có lý do chính đáng.
Để được coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh đối với trường hợp trên khi thực hiện một trong các hình thức như sử dụng chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn về chủ thể kinh doanh, hoạt động kinh doanh, nguồn gốc thương mại của hàng hoá, dịch vụ hoặc sử dụng chỉ dẫn thương mại gây nhầm lẫn về xuất xứ, cách sản xuất, tính năng, chất lượng, số lượng hoặc đặc điểm khác của hàng hóa, dịch vụ; về điều kiện cung cấp hàng hóa, dịch vụ.
- Chiếm hữu, sử dụng tên miền trùng hoặc tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu, tên thương mại được bảo hộ của người khác hoặc chỉ dẫn địa lý mà mình không có quyền sử dụng với dụng ý xấu, lợi dụng uy tín, danh tiếng của nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý tương ứng nhằm thu lợi bất chính.
Hành vi chiếm hữu, sử dụng tên miền được coi là hành vi cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu công nghiệp, trừ tên miền đã được phân bổ thông qua các hình thức theo quy định của pháp luật. Chủ thể yêu cầu xử lý đối với hành vi chiếm hữu, sử dụng tên miền là hành vi cạnh tranh không lành mạnh phải chứng minh bên có hành vi xâm phạm có sử dụng tên miền có chứa những ký tự trùng với nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý được sử dụng rộng rãi và phổ biến; kèm theo căn cứ chứng minh bên bị yêu cầu xử lý đang có hành vi chiếm hữu, sử dụng tên miền đó nhằm hành vi xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Chỉ dẫn thương mại được quy định trong các hành vi cạnh tranh không lành mạnh là các dấu hiệu, thông tin nhằm hướng dẫn thương mại hàng hóa, dịch vụ, bao gồm nhãn hiệu, tên thương mại, biểu tượng kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, chỉ dẫn địa lý, kiểu dáng bao bì của hàng hóa, nhãn hàng hóa. Và hành vi sử dụng chỉ dẫn thương mại trên sẽ bao gồm các hành vi gắn chỉ dẫn thương mại đó lên hàng hóa, bao bì hàng hóa, phương tiện dịch vụ, giấy tờ giao dịch kinh doanh, phương tiện quảng cáo; bán, quảng cáo để bán, tàng trữ để bán, nhập khẩu hàng hóa có gắn chỉ dẫn thương mại đó.
3. Các biện pháp xử lý hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ
Hiện nay theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ thì các biện pháp để xử lý hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ gồm ba biện pháp đó là các biện pháp dân sự, biên pháp hành chính và biện pháp hình sự.
- Đối với các biện pháp dân sự chủ thể có quyền có thể yêu cầu tòa án áp dụng các biện pháp dân sự để xử lý hành vi cạnh tranh không lành mạnh của tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
+ Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm.
+ Buộc xin lỗi, cải chính công khai.
+ Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự.
+ Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng nhằm mục đích thương mại đối với hành hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.
- Đối với hành vi cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu trí tuệ sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật về cạnh tranh. Cụ thể đối với các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong sở hữu trí tuệ được quy định tại Nghị định 99/2013/NĐ-CP được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 126/2021/NĐ-CP như sau:
+ Hành vi xâm phạm quyền đối với sáng chế, giải pháp hữu ích, thiết kế bố trí sẽ bị xử phạt từ 500.000 đồng đến 250.000.000 đồng.
+ Hành vi xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, tên thương mại, kiểu dáng công nghiệp có thể bị phạt từ 500.000 đồng đến 250.000.000 đồng.
Ngoài ra các hành vi cạnh tranh không lành mạnh khác về lĩnh vực sở hữu trí tuệ thì tùy theo mức độ vi phạm sẽ bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định tương ứng.
- Về chế tài xử lý hình sự nếu chủ thể thực hiện các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ mà có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi, mọi thắc mắc quý khách hàng xin gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email luathoanhut.vn@gmail.com để được tư vấn. Trân trọng./.