1. Mục đích, yêu cầu của việc phát hiện vi phạm trong giải quyết vụ án hình sự
Căn cứ theo quy định tại Hướng dẫn 34/HD-VKSTC ngày 29/11/2022 về kỹ năng phát hiện vi phạm trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị quy định về Mục đích, yêu cầu của việc phát hiện vi phạm trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị như sau:
- Lãnh đạo, Kiểm sát viên Viện kiểm sát các cấp cần nhận thức và áp dụng đúng pháp luật trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết vụ án hình sự, kể cả các quy định của luật tố tụng và luật nội dung như luật hình sự, dân sự, các pháp luật chuyên ngành khác, làm cơ sở cho việc phát hiện, xác định đúng vi phạm của các cơ quan tố tụng.
- Phải thực hiện tốt công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố, điều tra, truy tố, bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, từ đó làm cơ sở để công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát xét xử được thực hiện chính xác, đầy đủ, toàn tiện, đúng pháp luật, đạt hiệu quả cao.
- Phải kiểm sát 100% số bản án, quyết định của Tòa án, theo đúng Quyết định 139/QĐ-VKSTC ngày 29/04/2020 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về hệ thống chỉ tiêu công tác của ngành, phát hiện kịp thời, đầy đủ các vi phạm để kháng nghị, kiến nghị, không để bản án, quyết định nào có vi phạm mà không được xem xét xử lý.
- Đảm bảo thực hiện chỉ tiêu của Quốc hội, của ngành về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử hình sự theo Nghị quyết số 96/2019/QH14 ngày 27/11/2019 của Quốc hội và Quyết định 139 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, đặc biệt là các chỉ tiêu về số lượng, chất lượng kháng nghị, kiến nghị; tránh các trường hợp việc giải quyết vụ án có vi phạm, bị hủy, sửa ở cấp trên nhưng Viện kiểm sát cấp dưới không phát hiện để kháng nghị; hạn chế việc phải rút kháng nghị do không có căn cứ hoặc Tòa án không chấp nhận do chất lượng kháng nghị chưa tốt.
2. Các dạng vi phạm thường gặp trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị
Vi phạm về luật nội dung
Bao gồm tất cả những vi phạm của cơ quan tố tụng trong việc áp dụng pháp luật về nội dung để giải quyết vụ án; chủ yếu là Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017, Bộ luật Dân sự 2015 và các văn bản pháp luật khác. Trong thực tế thường gặp 10 dạng vi phạm về luật nội dung như sau:
- Bỏ lọt tội phạm;
- Vi phạm về việc định tội danh;
- Vi phạm về áp dụng khung hình phạt;
- Vi phạm về áp dụng mức hình phạt;
- Vi phạm về phạt tù cho hưởng án treo;
- Vi phạm về áp dụng loại hình phạt;
- Vi phạm về tổng hợp hình phạt;
- Vi phạm về xác định trách nhiệm dân sự;
- Vi phạm về áp dụng các quy định của pháp luật thuộc lĩnh vực chuyên ngành;
- Vi phạm về quyết định biện pháp tư pháp.
Vi phạm về luật tố tụng
Các vi phạm về tố tụng bao gồm vi phạm về hành vi tố tụng và các quyết định tố tụng của cơ quan, người tiến hành tố tụng trong các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử. Qua theo dõi, nhận thấy có 12 dạng vi phạm thường phát sinh như sau:
- Vi phạm về thẩm quyền giải quyết vụ án;
- Thu thập chứng cứ không hợp pháp, không đầy đủ, không khách quan;
- Sử dụng, đánh giá chứng cứ không chính xác;
- Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các thủ tục tố tụng cần thiết theo luật định;
- Không chỉ định, không tạo điều kiện cho người bào chữa tham gia các hoạt động tố tụng;
- Mớm cung, bức cung, nhục hình vẫn còn xảy ra;
- Xác định không đúng tư cách người tham gia tố tụng;
- Vi phạm trong việc lập biên bản điều tra;
- Vi phạm trong việc tách vụ án;
- Vi phạm trong xử lý vật chứng;
- Vi phạm trong việc tống đạt, giao nhận văn bản tố tụng;
- Vi phạm trong việc xây dựng bản án, quyết định của Tòa án.
3. 04 cấp độ vi phạm trong giải quyết vụ án hình sự
Thực tiễn cho thấy, trong quá trình thụ lý và giải quyết các vụ án, các cơ quan tố tụng thường gặp phải các trường hợp vi phạm pháp luật, cụ thể là việc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định của luật tố tụng hình sự, luật hình sự và các lĩnh vực pháp luật khác. Các vi phạm này xuất hiện ở nhiều cấp độ, có thể phân loại thành 04 cấp độ như sau:
Có 04 cấp độ vi phạm trong quá trình thụ lý và giải quyết vụ án như sau:
- Thiếu sót/sai sót: Những vi phạm nhỏ, không làm thay đổi bản chất và tính chất của vụ việc, không ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ của các bên tố tụng. Trong trường hợp này, Viện kiểm sát cần trao đổi trực tiếp và nhắc nhở Cơ quan điều tra hoặc Tòa án sửa chữa.
- Kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm: Vi phạm một hoặc một số quy định của pháp luật, làm thay đổi tính chất của sự việc, ảnh hưởng trực tiếp và đáng kể đến quyền, nghĩa vụ của các bên tố tụng.
- Kháng nghị giám đốc thẩm: Vi phạm nghiêm trọng, trái các nguyên tắc cơ bản của pháp luật tố tụng và các lĩnh vực pháp luật khác, làm thay đổi cơ bản nội dung của vụ án, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trách nhiệm hình sự, dân sự, quyền, nghĩa vụ của bị cáo hoặc của những người tham gia tố tụng khác.
- Kháng nghị theo thủ tục tái thẩm: Trường hợp vụ án có tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án không biết được khi ra bản án, quyết định đó.
4. Chủ động phát hiện vi phạm qua phối hợp công tác với Tòa án trong giai đoạn xét xử
Trong quá trình giải quyết vụ án, việc phát hiện vi phạm của các cơ quan tố tụng xảy ra từ khi nhận tin báo tố giác tội phạm, qua giai đoạn điều tra đến khi xét xử. Đối với vi phạm của Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát sẽ phát hiện và kiến nghị sửa chữa ngay trong giai đoạn kiểm sát điều tra, truy tố. Các vi phạm phát hiện trong giai đoạn xét xử cũng tiếp tục được kiến nghị yêu cầu sửa chữa.
Đối với Tòa án, Kiểm sát viên không chỉ chờ đợi cho đến khi Tòa án gửi bản án, quyết định mới tiến hành nghiên cứu, phát hiện vi phạm, mà cần chủ động theo dõi từng giai đoạn của quá trình tố tụng. Đặc biệt, Viện kiểm sát cần tiếp tục theo dõi quá trình xử lý, xét xử vụ án bởi Tòa án, để phát hiện và kiến nghị sửa chữa các vi phạm về hành vi, quyết định tố tụng, luật nội dung, luật tố tụng.
Viện kiểm sát cần tuân thủ và thực hiện đầy đủ Quy chế 505 ngày 18/12/2017 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Hướng dẫn hằng năm của Viện kiểm sát nhân dân tối cao về công tác này. Những hướng dẫn này đã chỉ ra các nhiệm vụ cụ thể và kỹ năng nghiệp vụ, giúp Viện kiểm sát phát hiện các vi phạm của Tòa án trong quá trình thụ lý, giải quyết vụ án.
Sau khi chuyển hồ sơ vụ án sang Tòa án, Kiểm sát viên sẽ tiếp tục theo dõi tình hình xử lý của Tòa án và phát hiện các vi phạm tiềm ẩn. Việc kháng nghị sẽ được thực hiện ngay khi phát hiện các quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ không tuân thủ pháp luật hoặc không có căn cứ pháp lý. Đồng thời, Kiểm sát viên sẽ kiểm sát chặt chẽ quá trình xét xử, đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong tất cả các phương diện của phiên tòa.
Cuối cùng, sau khi phiên tòa kết thúc, Kiểm sát viên sẽ kiểm sát biên bản phiên tòa và các bản án, quyết định để đảm bảo tuân thủ đúng luật định và đề xuất các biện pháp khắc phục nếu cần thiết.
Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin về Dạng vi phạm thường gặp trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị mà Công ty Luật Hòa Nhựt muốn gửi đến quý khách mang tính tham khảo. Nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.868644 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.
Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email:luathoanhut.vn@gmail.com để nhận được thông tin sớm nhất! Rất mong nhận được sự hợp tác và tin tưởng của quý khách! Luật Hòa Nhựt xin trân trọng cảm ơn!