1. Khi nào áp dụng án treo với người phạm tội?
Án treo là một biện pháp miễn chấp hành phạt tù được áp dụng trong trường hợp tội phạm có mức án nhẹ và nhân thân của người phạm tội được đánh giá là tích cực. Quyết định hưởng án treo được Tòa án thực hiện sau khi xem xét kỹ lưỡng về lý lịch và các tình tiết liên quan. Cụ thể, án treo là biện pháp miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện, được áp dụng cho những trường hợp mà người phạm tội bị phạt tù với thời hạn không quá 03 năm. Quyết định này căn cứ vào đánh giá về nhân thân của người phạm tội, cũng như các tình tiết giảm nhẹ liên quan đến vụ án.
Tòa án xem xét một số yếu tố quan trọng như tính cách, độ tuổi, đức hạnh, và quá trình học tập, làm việc của người phạm tội để đưa ra quyết định về việc hưởng án treo. Nếu tìm thấy rằng người phạm tội có lý lịch tích cực và có khả năng hòa nhập vào xã hội một cách tích cực, Tòa án có thể quyết định miễn chấp hành hình phạt tù và chấp nhận án treo.
Quy định về án treo được xác định rõ trong Điều 1 của Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP. Điều này làm nổi bật sự linh hoạt của hệ thống pháp luật, cho phép Tòa án xem xét một cách chi tiết và công bằng để đảm bảo rằng biện pháp hình phạt được áp dụng phản ánh đúng đắn đối với từng trường hợp cụ thể.
Theo phán quyết của Tòa án và tuân thủ Điều 65 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 người phạm tội có thể được hưởng án treo theo các quy định sau đây:
- Điều kiện xử án treo: Khi mức án phạt tù không vượt quá 03 năm và dựa trên nhân thân của người phạm tội cùng các tình tiết giảm nhẹ, nếu Tòa án nhận thấy không cần thiết phải thi hành hình phạt tù, người đó có thể được hưởng án treo.
- Thời gian thử thách và nghĩa vụ: Tòa án có thể ấn định thời gian thử thách từ 01 năm đến 05 năm. Người được hưởng án treo phải thực hiện các nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo quy định của Luật Thi hành án hình sự 2019.
- Giám sát và giáo dục: Trong thời gian thử thách, Tòa án có thể giao người được án treo cho cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú để giám sát, giáo dục. Gia đình của người bị kết án có trách nhiệm hỗ trợ cơ quan, tổ chức, chính quyền địa phương trong việc giám sát và giáo dục người đó.
- Rút ngắn thời gian thử thách: Nếu người được hưởng án treo chấp hành một phần hai thời gian thử thách và có tiến bộ, Tòa án có thể quyết định rút ngắn thời gian thử thách dựa trên đề nghị của cơ quan, tổ chức giám sát.
- Vi phạm nghĩa vụ và hình phạt tù: Trong trường hợp người được án treo cố ý vi phạm nghĩa vụ từ 02 lần trở lên, Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù theo bản án đã cho hưởng án treo. Nếu người này thực hiện hành vi phạm tội mới, Tòa án có thể quyết định buộc người đó phải chấp hành hình phạt của bản án trước và tổng hợp với hình phạt của bản án mới theo quy định tại Điều 56 Bộ luật Hình sự 2015.
2. Có được hưởng án treo đối với người phạm tội 02 lần trở lên không?
Theo quy định tại điểm 5, Điều 3 của Nghị quyết số 02/2018/NQ-HĐTP ngày 15/05/2018 ("Nghị quyết số 02"), được xác định rõ các trường hợp không cho phép hưởng án treo. Trong đó, một trong những trường hợp không cho hưởng án treo bao gồm việc người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội nhiều lần, trừ khi người đó là người dưới 18 tuổi. Nghị quyết số 02 quy định rằng, nếu người phạm tội đã thực hiện hành vi phạm tội nhiều lần (tức là từ 02 lần trở lên), thì người đó không đủ điều kiện để được hưởng án treo theo quy định của luật. Điều này áp dụng cho những tình huống mà người phạm tội có lịch sử phạm tội phức tạp và đã vi phạm pháp luật nhiều lần trước đó. Và quy định này có một ngoại lệ, đó là trong trường hợp người phạm tội là người dưới 18 tuổi. Đối với những người này, mặc dù có lịch sử phạm tội nhiều lần, nhưng do độ tuổi còn trẻ và tình trạng phát triển tâm lý, họ vẫn có thể được xem xét cho hưởng án treo tùy thuộc vào đánh giá cụ thể từ Tòa án và các cơ quan liên quan.
Tuy nhiên, tính đến ngày 10/5/2022, quy định về những trường hợp không cho hưởng án treo đã trải qua sự sửa đổi và bổ sung theo Nghị quyết 01/2022/NQ-HĐTP ngày 15/4/2022 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ("Nghị quyết số 01"). Những thay đổi này nhằm cải thiện và điều chỉnh quy định ban đầu, đặc biệt là về trường hợp không áp dụng án treo. Cụ thể, các điểm chính như sau:
- Sửa đổi và bổ sung Điều 3: Khoản 5 Điều 3 về trường hợp không áp dụng án treo đã được sửa đổi và bổ sung. Theo đó, người phạm tội nếu đã phạm tội từ 02 lần trở lên sẽ không được hưởng án treo, trừ khi một trong những trường hợp cụ thể, trong đó có trường hợp các lần phạm tội đều là tội phạm ít nghiêm trọng.
- Quy định mới về tội phạm ít nghiêm trọng: Nghị quyết số 01 bổ sung quy định rằng nếu các lần phạm tội đều là tội phạm ít nghiêm trọng, người phạm tội vẫn có thể được xem xét để hưởng án treo.
- Hiệu lực áp dụng: Khoản 2 Điều 3 Nghị quyết số 01 quy định rằng, đối với hành vi phạm tội đã xảy ra trước ngày Nghị quyết này có hiệu lực và đang trong quá trình xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm, xét xử giám đốc thẩm, xét xử tái thẩm, thì áp dụng Nghị quyết này để giải quyết.
Những thay đổi và bổ sung này nhằm tăng cường sự minh bạch, công bằng, và linh hoạt trong quá trình xử lý các trường hợp án treo, đồng thời giúp điều chỉnh quy định pháp luật để phản ánh đúng nhất hiện thực và yêu cầu của xã hội.
Như vậy, kể từ ngày 10/5/2022, quy định về án treo trong trường hợp người phạm tội đã thực hiện hành vi phạm tội từ 02 lần trở lên nhưng thuộc trường hợp tội phạm ít nghiêm trọng đã trải qua sự điều chỉnh để tạo ra một cơ chế pháp luật linh hoạt và công bằng hơn. Theo quy định mới này, nếu tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn, và mức cao nhất của khung hình phạt được quy định bởi Bộ luật Hình sự là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm, thì người phạm tội trong trường hợp này sẽ có quyền được xem xét để hưởng án treo theo quy định
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý đến trường hợp đặc biệt của những người đã thực hiện hành vi đánh bạc từ 02 lần trở lên trước ngày 10/5/2022. Đối với những vụ án này mà vẫn đang trong quá trình xét xử theo quy định của Bộ luật Tố tụng Hình sự, người phạm tội sẽ tiếp tục được áp dụng Nghị quyết 01/2022/NQ-HĐTP để giải quyết vấn đề hưởng án treo. Quy định này nhấn mạnh rằng, trong trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi đánh bạc từ 02 lần trở lên và vụ án đang trong quá trình xét xử, Nghị quyết số 01 sẽ được áp dụng để đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong quá trình xử lý hình sự.
Điều này là một bước tiến quan trọng trong việc cập nhật và điều chỉnh quy định pháp luật để đáp ứng đúng với yêu cầu và thực tế của xã hội, mang lại sự linh hoạt và hiệu quả trong quản lý tội phạm và thực hiện công lý.
3. Ý nghĩa của việc áp dụng án treo
Án treo là một biện pháp hình phạt mà Tòa án có thể áp dụng cho người phạm tội trong những trường hợp nhất định. Ý nghĩa của việc áp dụng án treo chủ yếu liên quan đến việc thực hiện một hình phạt nhẹ hơn so với án tù đầy đủ, nhằm mục đích đặc biệt trong việc tái hòa nhập và sửa sai. Dưới đây là một số ý nghĩa chính của việc áp dụng án treo:
- Phục hồi xã hội: Án treo mang lại cơ hội cho người phạm tội để thể hiện sự hối lỗi và sửa sai hành vi phạm tội của mình. Bằng cách này, nó giúp tạo ra một quá trình hình phạt tích cực, nơi người phạm tội có thể tham gia vào các chương trình cải tạo và xã hội hóa mình một cách tích cực.
- Giảm áp lực hệ thống trại giam: Án treo giúp giảm áp lực trên hệ thống trại giam bằng cách giảm số lượng người phạm tội phải thụ án tù đầy đủ. Điều này có thể giúp cải thiện điều kiện trong các trại giam và giảm nguy cơ quá tải cho hệ thống tư pháp.
- Khuyến khích sửa sai và tái hòa nhập: Án treo có thể làm động viên người phạm tội hơn để tham gia vào các chương trình học nghề, học vấn, hoặc hoạt động cộng đồng, góp phần vào quá trình tái hòa nhập vào xã hội. Khuyến khích tích cực tham gia vào các hoạt động hỗ trợ xã hội.
- Tiết kiệm tài nguyên: Việc áp dụng án treo có thể giúp tiết kiệm tài nguyên, vì nó không đòi hỏi người phạm tội phải chấp hành một án tù đầy đủ, giảm chi phí cho hệ thống tư pháp.
- Tuân thủ pháp luật và áp dụng linh hoạt: Án treo thể hiện sự linh hoạt trong hệ thống pháp luật, cho phép Tòa án và hệ thống tư pháp thích nghi với từng trường hợp cụ thể và đánh giá công bằng về tính chất và mức độ của tội phạm.
Tóm lại, án treo không chỉ mang lại hình phạt cho hành vi phạm tội mà còn tập trung vào quá trình sửa sai và tái hòa nhập của người phạm tội vào xã hội.
Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email luathoanhut.vn@gmail.com để được giải đáp. Trân trọng!