1. Sinh viên làm công việc đánh máy kiếm tiền có cần ký hợp đồng lao động?
Quy định về hợp đồng lao động được thể hiện tại Điều 13 Bộ Luật Lao động 2019.
Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về các yếu tố như làm việc có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, cũng như quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong mối quan hệ lao động. Trong trường hợp hai bên có thỏa thuận dưới tên gọi khác nhau nhưng nội dung thể hiện về làm việc có trả công, tiền lương, và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên, thì đó được coi là hợp đồng lao động.
Nguyên tắc xây dựng quan hệ lao động cụ thể như sau:
- Quan hệ lao động được xác lập qua đối thoại, thương lượng, thỏa thuận theo nguyên tắc tự nguyện, thiện chí, bình đẳng, hợp tác, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau.
- Người sử dụng lao động, tổ chức đại diện người sử dụng lao động và người lao động, tổ chức đại diện người lao động xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định với sự hỗ trợ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
- Công đoàn tham gia cùng với cơ quan nhà nước có thẩm quyền hỗ trợ xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định; giám sát việc thi hành quy định của pháp luật về lao động; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.
- Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam và các tổ chức đại diện của người sử dụng lao động khác được thành lập theo quy định của pháp luật có vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng lao động, tham gia xây dựng quan hệ lao động tiến bộ, hài hòa và ổn định.
Nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động như sau:
- Tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác, và trung thực.
- Tự do ký kết hợp đồng lao động, tuy nhiên, không được vi phạm pháp luật, không đối ngược với thỏa ước lao động tập thể và không xâm phạm nguyên tắc đạo đức xã hội.
Quy định về giao kết hợp đồng là trước khi tuyển dụng người lao động, người sử dụng lao động có trách nhiệm ký kết hợp đồng lao động với người lao động. Hợp đồng được chia làm hai loại như sau:
- Hợp đồng lao động không xác định thời hạn là hợp đồng mà trong đó hai bên không xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng
- Hợp đồng lao động xác định thời hạn là hợp đồng mà trong đó hai bên xác định thời hạn, thời điểm chấm dứt hiệu lực của hợp đồng trong thời gian không quá 36 tháng kể từ thời điểm có hiệu lực của hợp đồng.
Theo quy định, hợp đồng lao động là thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về các yếu tố như làm việc có trả công, tiền lương, điều kiện lao động, cũng như quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong mối quan hệ lao động.
Nếu sinh viên không muốn bị ràng buộc bởi hợp đồng thì có quyền từ chối, vì bản chất của hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động. Trong trường hợp bạn đồng ý ký hợp đồng lao động, hai bên có thể thảo luận và đạt được thỏa thuận về thời hạn của hợp đồng.
2. Các lưu ý khi sinh viên giao kết hợp đồng lao động
Hiện tại, sinh viên K1 tại Swinburne Việt Nam đã bắt đầu giai đoạn thực tập OJT (On-the-Job Training) tại các doanh nghiệp. Vì vậy, hiểu biết về các khía cạnh pháp lý khi ký kết hợp đồng lao động trở nên rất quan trọng để đảm bảo các bạn có được trải nghiệm thực tập ý nghĩa và thuận lợi.
Hiện nay, các loại hợp đồng lao động phổ biến bao gồm hợp đồng không xác định thời hạn và hợp đồng có xác định thời hạn. Đối với sinh viên làm cộng tác viên hoặc freelancer, hợp đồng có thời hạn ngắn thường được ưa chuộng, vì doanh nghiệp sẽ thanh toán dựa trên kết quả công việc trong khoảng thời gian ngắn bạn cung cấp.
Điều quan trọng cần lưu ý đối với sinh viên làm việc trong lĩnh vực công nghệ hoặc sáng tạo là điều khoản về quyền sở hữu trí tuệ. Thông thường, sản phẩm trí tuệ được tạo ra từ tài nguyên của công ty và trong thời gian làm việc được xem là tài sản của doanh nghiệp. Do đó, để bảo vệ ý tưởng hoặc sản phẩm trí tuệ riêng, quan hệ lao động cần có thỏa thuận riêng về quyền sở hữu trí tuệ giữa người lao động và người sử dụng lao động.
Thỉnh thoảng, người lao động có thể trải qua những tình huống đầy trớ trêu như nhận lời mời làm việc (offer) từ người phỏng vấn, nhưng sau đó bị hủy bỏ offer khi đến nhận công việc do quản lý cấp cao không chấp thuận yêu cầu tuyển dụng. Để tránh tình trạng này, bạn nên đợi nhân sự của doanh nghiệp gửi offer letter chính thức, vì có thể người phỏng vấn chưa chắc đã có đủ thẩm quyền để duyệt tuyển dụng và ký hợp đồng lao động với bạn. Sau khi đồng ý với offer letter để chấp thuận các điều khoản của công việc, việc ký hợp đồng lao động vẫn là cần thiết để bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của bạn.
Trong quá trình phỏng vấn, bạn sẽ được thông báo về mức lương theo một trong hai cách tính: mức lương gross hoặc net. Lương gross đại diện cho tổng thu nhập của người lao động, bao gồm lương cơ bản và các khoản trợ cấp, phụ cấp, và cả các chi phí đóng bảo hiểm và thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Trong khi đó, lương net là số tiền mà người lao động nhận được sau khi đã trừ đi tất cả các khoản chi phí bảo hiểm và thuế thu nhập cá nhân.
Doanh nghiệp có thể thuyết phục bạn ký hợp đồng với mức lương thấp hơn so với mức bạn thường nhận để giảm đóng các loại phí bảo hiểm. Trong hình thức này, số tiền thực nhận hàng tháng của bạn (lương net) có thể cao hơn. Ngược lại, nếu doanh nghiệp đóng mức bảo hiểm cao, quyền lợi của người lao động sẽ được đảm bảo tốt hơn trong các tình huống như thất nghiệp, nghỉ thai sản, và các trường hợp khác. Vì vậy, việc hiểu rõ về bản chất của những đề nghị như vậy là quan trọng để bạn có thể đưa ra những quyết định phù hợp với nhu cầu cá nhân của mình.
3. Quy định pháp luật về tranh chấp lao động
Theo quy định tại khoản 1 Điều 179 Bộ luật Lao động (BLLĐ) 2019: Tranh chấp lao động là sự mâu thuẫn về quyền và nghĩa vụ, cũng như lợi ích phát sinh giữa các bên trong quá trình thiết lập, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ lao động; tranh chấp giữa các tổ chức đại diện cho người lao động và tranh chấp xuất phát từ những quan hệ trực tiếp liên quan đến quan hệ lao động.
Theo khoản 2 Điều 179 Bộ luật Lao động (BLLĐ) 2019, quy định về các loại tranh chấp lao động bao gồm:
- Tranh chấp lao động cá nhân liên quan đến: Người lao động và người sử dụng lao động; Người lao động và doanh nghiệp, tổ chức mà người lao động được gửi đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; Người lao động thuê lại và người sử dụng lao động thuê lại.
- Tranh chấp lao động tập thể liên quan đến quyền hoặc lợi ích giữa một hoặc nhiều tổ chức đại diện người lao động và người sử dụng lao động, hoặc một hoặc nhiều tổ chức của người sử dụng lao động.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động cá nhân bao gồm hòa giải viên lao động, hội đồng trọng tài lao động,Tòa án nhân dân.
Trong quá trình làm việc, việc xảy ra tranh chấp về quyền lợi và trách nhiệm theo hợp đồng lao động là khá phổ biến. Các tình huống như bị công ty nợ lương, bị chấm dứt hợp đồng lao động một cách đột ngột, bị phạt/trừ lương không hợp lý hoặc gặp quấy rối tại nơi làm việc thường xuyên xảy ra. Nếu người lao động có đủ chứng cứ về việc doanh nghiệp vi phạm các điều khoản hợp đồng và luật lao động, họ có thể khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy thủ tục khởi kiện phức tạp và tốn nhiều thời gian. Do đó, trong trường hợp có thể, người lao động nên xem xét khả năng trao đổi với bên sử dụng lao động và giải quyết nội bộ để giải quyết tranh chấp.
Bài viết trên Luật Hòa Nhựt đã gửi tới bạn đọc chi tiết về vấn đề: Tổng hợp các mức phí bảo vệ môi trường. Bạn đọc có bất kỳ thắc mắc về vấn đề pháp lý có thể liên hệ qua số tổng đài 1900.868644 hoặc thông qua địa chỉ email: luathoanhut.vn@gmail.com để được tư vấn cụ thể. Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ mọi khó khăn của các bạn. Xin trân trọng cảm ơn bạn đọc đã theo dõi chi tiết bài viết trên.