1. Khi nào được áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Căn cứ theo quy định tại Điều 224 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định: có thể áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt đối với các trường hợp sau:
- Tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm về ma túy, tội phạm về tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền;
- Tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Theo Điều 223 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định sau khi khởi tố vụ án, trong quá trình điều tra, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng có thể áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt bao gồm:
- Ghi âm, ghi hình bí mật;
- Nghe điện thoại bí mật;
- Thu thập bí mật dữ liệu điện tử.
2. Trong điều tra tố tụng đặc biệt Viện kiểm sát có vai trò gì?
Vai trò của Viện kiểm sát trong việc phê chuẩn việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt:
Sau khi nhận quyết định về việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt và tài liệu liên quan, Viện kiểm sát phải tiến hành kiểm tra, đánh giá xem liệu việc áp dụng các biện pháp này có cần thiết hay không. Trước khi quyết định chấp thuận, cần xem xét biện pháp nào phù hợp nhất và có thể thu thập chứng cứ hiệu quả nhất để đảm bảo tính chính xác và phù hợp của quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Kiểm sát viên thụ lý hồ sơ cần thực hiện việc nghiên cứu tài liệu và chứng cứ trong hồ sơ vụ án một cách cẩn trọng để xác nhận việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt có căn cứ và tuân thủ quy định pháp luật hay không. Trong quá trình này, cần quyết liệt nhưng cũng phải cẩn trọng, không chấp nhận việc áp dụng các biện pháp không đáng có hoặc vi phạm pháp luật. Yêu cầu áp dụng biện pháp chỉ khi có đủ căn cứ, và từ chối mạnh mẽ những quyết định vi phạm pháp luật hoặc không có cơ sở căn cứ rõ ràng.
Trước khi thực hiện bất kỳ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt nào, quyết định này phải được sự chấp thuận của Viện trưởng Viện kiểm sát cùng cấp. Nếu Viện kiểm sát không chấp thuận, Cơ quan điều tra không được tiến hành các biện pháp đó. Điều này là một điểm đáng chú ý khác biệt so với việc Cơ quan điều tra thực hiện các biện pháp điều tra theo tố tụng mở.
Nếu Viện kiểm sát phát hiện việc áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt không có căn cứ hoặc vi phạm pháp luật, họ có thể yêu cầu hoặc tự ra quyết định hủy bỏ quyết định đó. Nếu quyết định áp dụng các biện pháp này được xác định là hợp lệ và tuân thủ pháp luật, Viện kiểm sát yêu cầu Cơ quan điều tra chuẩn bị chu đáo các phương án, thiết bị kỹ thuật và nhân lực để triển khai thực hiện.
Vai trò của Viện kiểm sát trong việc quyết định áp dụng, hủy bỏ các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt:
Viện kiểm sát cần dựa trên tài liệu và chứng cứ thu thập để đánh giá tính chất của vụ việc, xác định xem liệu việc áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt có phù hợp với các tội phạm có tổ chức chặt chẽ, phương thức, thủ đoạn phạm tội tinh vi và sự che đậy tội phạm hay không. Trường hợp đối tượng phạm tội có thái độ ngoan cố, chống đối mạnh mẽ và không hợp tác với cơ quan tố tụng, khiến cho các biện pháp điều tra thông thường không đạt hiệu quả cao, thì biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt có thể được áp dụng.
Ngoài việc áp dụng biện pháp điều tra, Viện kiểm sát còn có trách nhiệm kiểm sát quá trình thực hiện của Cơ quan điều tra, đảm bảo rằng việc áp dụng các biện pháp này tuân thủ đúng quy định của pháp luật hình sự. Quá trình kiểm sát này nhằm đảm bảo việc thực hiện các hoạt động điều tra tố tụng đặc biệt được thực hiện theo đúng quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015.
Viện kiểm sát cần nắm rõ các trường hợp và thủ tục hủy bỏ quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015. Nếu thấy cần thiết, họ sẽ đề xuất lãnh đạo ký Quyết định hủy bỏ việc áp dụng biện pháp này để tránh việc vượt quá thời hạn áp dụng và đảm bảo việc hủy bỏ là kịp thời và phù hợp. Điều luật này cũng quy định rằng Viện trưởng Viện kiểm sát phải hủy bỏ quyết định áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt kịp thời khi có đề nghị từ Thủ trưởng Cơ quan điều tra, việc áp dụng vi phạm quy định, hoặc khi không còn cần thiết tiếp tục áp dụng.
Vai trò của Viện kiểm sát trong việc sử dụng thông tin, tài liệu thu thập được bằng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt:
Ngoài việc sử dụng thông tin và tài liệu thu thập thông qua biện pháp điều tra đặc biệt để gửi cho viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn và có thể làm chứng cứ trong tố tụng hình sự, các tổ chức tiến hành điều tra cũng phải đảm bảo rằng mọi thông tin và tài liệu không liên quan đến vụ án sẽ được tiêu hủy kịp thời. Hơn nữa, nếu việc sử dụng chứng cứ này ảnh hưởng đến an toàn cá nhân hoặc có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng khác, cơ quan tiến hành tố tụng có thể áp dụng biện pháp bảo vệ đặc biệt hoặc không tiết lộ thân phận của người liên quan.
Đảm bảo việc thực hiện hoạt động kiểm sát điều tra trong quá trình áp dụng biện pháp điều tra đặc biệt là rất quan trọng. Các biện pháp này không chỉ có ý nghĩa quan trọng trong việc điều tra vụ án hình sự mà còn liên quan trực tiếp đến quyền riêng tư cá nhân.
Do đó, việc đảm bảo hoạt động điều tra đặc biệt chỉ phục vụ cho quá trình điều tra, truy tố và xét xử vụ án hình sự là vô cùng quan trọng. Điều này giúp ngăn chặn việc sử dụng sai mục đích của các biện pháp này và đảm bảo rằng việc kiểm sát hoạt động điều tra được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Hoạt động kiểm sát điều tra của Viện kiểm sát bắt đầu từ khi Cơ quan điều tra quyết định áp dụng biện pháp này, kéo dài qua giai đoạn gia hạn, sử dụng thông tin, tài liệu và kết thúc khi biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt được hủy bỏ.
3. Quy định về thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt
Quy định về thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là một điều quan trọng để tránh việc lạm dụng hay kéo dài quá mức ảnh hưởng đến quyền riêng tư của cá nhân. Theo Điều 226 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015, thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt được quy định cụ thể.
Thời hạn này được xác định là không vượt quá 02 tháng kể từ ngày Viện trưởng Viện kiểm sát phê chuẩn áp dụng biện pháp này. Biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt chỉ áp dụng trong giai đoạn điều tra và sau khi vụ án đã được khởi tố. Trong trường hợp vụ án phức tạp đòi hỏi thời gian để tiếp tục thu thập tài liệu, chứng cứ, việc gia hạn có thể được áp dụng nhưng không được vượt quá thời hạn điều tra theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.
Chậm nhất là 10 ngày trước khi thời hạn áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt kết thúc, nếu cần gia hạn, Thủ trưởng Cơ quan điều tra phải có văn bản đề nghị Viện trưởng Viện kiểm sát đã phê chuẩn xem xét và quyết định việc gia hạn. Điều này giúp đảm bảo việc thực hiện biện pháp này được hợp lý, không kéo dài quá mức cần thiết và đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật.
Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin về Vai trò của Viện kiểm sát trong điều tra tố tụng đặc biệt mà Công ty Luật Minh Khuê muốn gửi đến quý khách mang tính tham khảo. Nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.868644 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.
Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email: luathoanhut.vn@gmail.comđể nhận được thông tin sớm nhất! Rất mong nhận được sự hợp tác và tin tưởng của quý khách! Luật Hòa Nhựt xin trân trọng cảm ơn!