1. Khái niệm phản ứng hóa học
phản ứng hóa học diễn ra khi một hoặc nhiều chất ban đầu phản ứng với nhau để tạo thành một hoặc nhiều chất sản phẩm mới. Quá trình này được biểu diễn dưới dạng phương trình hóa học.
1.1. Chất tham gia và chất sản phẩm
- Chất tham gia: là những chất ban đầu tham gia vào phản ứng. Chúng được viết ở vế trái của phương trình.
- Chất sản phẩm: là những chất mới tạo thành sau phản ứng. Chúng được viết ở vế phải của phương trình.
1.2. Hệ số hóa học
Hệ số hóa học được đặt trước công thức hóa học của các chất trong phương trình hóa học, chỉ số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong các chất tham gia và sản phẩm. Ví dụ: 2H2 + O2 → 2H2O có nghĩa là 2 phân tử H2 phản ứng với 1 phân tử O2 tạo thành 2 phân tử H2O.
2. Nguyên tắc cân bằng phương trình hóa học
Phương trình hóa học cân bằng là phương trình mà có số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở vế trái bằng với số nguyên tử của nguyên tố đó ở vế phải. Quá trình cân bằng phương trình được thực hiện theo các bước sau:
2.1. Cân bằng các nguyên tố đơn chất
- Nếu là phản ứng phân hủy: cân bằng số nguyên tử của các nguyên tố đơn chất ở sản phẩm.
- Nếu là phản ứng tổng hợp: cân bằng số nguyên tử của các nguyên tố đơn chất ở chất tham gia.
2.2. Cân bằng các nguyên tố hợp chất
- Dựa trên nguyên tắc tổng số nguyên tử của một nguyên tố trong các chất tham gia bằng với tổng số nguyên tử của nguyên tố đó ở chất sản phẩm, tăng hoặc giảm hệ số trước thứ nguyên tử H cho các hợp chất có H.
- Thay đổi hệ số các chất sao cho tổng số nguyên tử của nguyên tố H bằng nhau ở 2 vế phương trình.
- Thay đổi hệ số các chất sao cho tổng số nguyên tử của nguyên tố O bằng nhau ở 2 vế phương trình.
2.3. Kiểm tra và sửa đổi
Kiểm tra lại phương trình đã cân bằng và sửa đổi nếu còn sai sót.
3. Các loại phản ứng hóa học
3.1. Phản ứng hóa hợp
Là loại phản ứng trong đó từ 2 hay nhiều chất tham gia đơn chất hoặc hợp chất phản ứng tạo thành một hợp chất duy nhất. Ví dụ: 2Mg + O2 → 2MgO.
3.2. Phản ứng phân hủy
Là loại phản ứng trong đó từ một chất ban đầu phân hủy thành 2 hay nhiều chất mới. Ví dụ: 2HgO → 2Hg + O2.
3.3. Phản ứng thế
Là loại phản ứng trong đó một nguyên tử hoặc một nhóm nguyên tử trong hợp chất bị nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử khác thế chỗ, tạo thành 2 hợp chất mới. Ví dụ: Zn + 2AgNO3 → Zn(NO3)2 + 2Ag.
3.4. Phản ứng trao đổi
Là loại phản ứng trong đó 2 hay nhiều hợp chất phản ứng với nhau, trao đổi các thành phần của mình để tạo thành các hợp chất mới. Ví dụ: NaCl + AgNO3 → NaNO3 + AgCl.
4. Ứng dụng của phương trình hóa học
4.1. Tính toán số mol chất phản ứng và sản phẩm
Dựa vào lý thuyết phương trình hóa học (hệ số hóa học bằng với tỉ lệ số mol các chất) ta có thể tính toán số mol chất phản ứng và sản phẩm trong phương trình cân bằng.
4.2. Tính toán khối lượng chất phản ứng và sản phẩm
Áp dụng công thức m = n x M (trong đó m là khối lượng của chất, n là số mol của chất và M là khối lượng mol của chất) kết hợp với số mol chất phản ứng hoặc sản phẩm tính theo bước 4.1 để tính khối lượng của các chất đó.
5. Một số lưu ý khi viết phương trình hóa học
5.1. Viết đúng công thức hóa học các chất tham gia và sản phẩm
Chú ý viết đúng nguyên tử khối và hóa trị của các nguyên tố.
5.2. Cân bằng hệ số các chất
Cân bằng hệ số theo các nguyên tắc đã học, lưu ý không tự ý tăng hoặc giảm hệ số trước công thức hóa học của bất kỳ chất nào.
5.3. Kiểm tra lại phương trình đã cân bằng
Kiểm tra lại xem số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở vế trái đã bằng với số nguyên tử của nguyên tố đó ở vế phải chưa. Nếu chưa thì tiếp tục sửa đổi hệ số cho đến khi phương trình được cân bằng.
6. Bài tập ví dụ
Bài toán: Cân bằng phương trình sau:
H2 + Cl2 → HCl
Giải:
Bước 1: Cân bằng Cl
2H2 + Cl2 → 2HCl
Bước 2: Cân bằng H
2H2 + Cl2 → 2HCl (đã cân bằng)
Kết luận
Viết phương trình hóa học lớp 8 là một kỹ năng cơ bản nhưng quan trọng đối với học sinh. Bằng cách nắm vững các bước và nguyên tắc cân bằng phương trình, các em có thể nắm bắt được bản chất của phản ứng hóa học và ứng dụng phương trình vào các bài toán tính toán. Hãy thực hành thường xuyên để nâng cao khả năng viết phương trình hóa học và hiểu sâu hơn về thế giới hóa học.
Mọi thắc mắc quý khách hàng xin vui lòng gửi về số Hotline 1900.868644 hoặc địa chỉ email [email protected] để được giải đáp. Trân trọng!
