1. Thực trạng và cơ hội cho các công ty tài chính
Theo quy định tại khoản 4 của Điều 4 trong Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, tổ chức tín dụng phi ngân hàng được xác định là một dạng tổ chức tín dụng thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng theo quy định, trừ các hoạt động nhận tiền gửi từ cá nhân và cung cấp các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng.
Phạm vi của tổ chức tín dụng phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác. Do đó, công ty tài chính được xem là một doanh nghiệp thuộc loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng theo định nghĩa và quy định của luật.
Tài chính tiêu dùng đã có sự phát triển đáng kể trong giai đoạn 2017-2018, với mức tăng trưởng trung bình là 30%, nhưng đã giảm xuống 13,1% từ năm 2019 đến 2021. Sự chậm trễ trong tốc độ tăng trưởng được giải thích bởi các yếu tố kiểm soát vĩ mô và tác động tiêu cực của dịch bệnh. Tuy nhiên, về quy mô thị trường, có thể khẳng định rằng đã gần gấp đôi sau 5 năm từ 2017 đến 2021.
Trái ngược với sự tăng trưởng của thị trường, tốc độ tăng trưởng của nợ xấu trong giai đoạn này đã có xu hướng ngược lại. Trong những năm trước đó, tỷ lệ nợ xấu được kiểm soát trong khoảng 5-6%, nhưng dưới ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, năm 2021 đã đạt 9,6%, và dường như xu hướng này vẫn tiếp tục. Đối với các công ty tài chính (CTTC), thách thức lớn nhất chính là quản lý nợ xấu.
Các CTTC được cấp phép và quản lý bởi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải tuân thủ các quy định về cho vay, thu hồi nợ, trích lập dự phòng rủi ro cho nợ xấu, mô rộng hoạt động chi nhánh, và tất cả đều nằm trong phạm vi kiểm soát của NHNN. Ngược lại, các mô hình cung cấp tín dụng như Vay App, P2P lending, cầm đồ, không thuộc quản lý của NHNN, vì vậy, chúng vận hành như đơn vị kinh doanh cá nhân, thiếu các quy định cụ thể về an toàn hoạt động. Do đó, việc xây dựng lại cơ chế kiểm soát là hết sức quan trọng.
Thị trường tài chính tiêu dùng ở Việt Nam có tiềm năng lớn, được thúc đẩy bởi nhiều chính sách hỗ trợ từ chính phủ, giúp nền kinh tế nhanh chóng hồi phục sau đại dịch. Nhóm dân số chủ yếu thuộc độ tuổi lao động từ 25 - 49 chiếm khoảng 40% dân số, tạo ra một đối tượng khách hàng tiềm năng lớn cho các CTTC. Điều này làm cho Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các tổ chức tài chính quốc tế đầu tư. Do đó, cần phải giải quyết các vấn đề nêu trên để tận dụng hết cơ hội lớn trên thị trường tài chính tiêu dùng.
2. Chấn chỉnh tình hình hoạt động của các công ty tài chính hiện nay
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa truyền đạt thông điệp thông qua một văn bản chính thức, yêu cầu các chi nhánh của NHNN tại các tỉnh, thành phố thực hiện một số biện pháp nhằm điều chỉnh tình hình hoạt động của các công ty tài chính. Mục tiêu là đảm bảo rằng chúng tuân thủ đúng theo quy định của pháp luật và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của khách hàng.
Theo đó, NHNN chi nhánh tại các tỉnh, thành phố đã ra chỉ đạo, yêu cầu các công ty tài chính, chi nhánh của công ty tài chính, văn phòng đại diện, và điểm giới thiệu dịch vụ công ty tài chính trên địa bàn phải tuân thủ nghiêm túc quy trình, quy định nội bộ và chỉ đạo từ trụ sở chính của công ty tài chính. Đồng thời, họ cũng phải tuân thủ các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành liên quan đến việc cung cấp các dịch vụ như cho vay tiêu dùng và cho vay phục vụ đời sống, cũng như phát hành thẻ tín dụng.
Để đảm bảo sự tuân thủ, NHNN chi nhánh cũng đã tăng cường công tác giám sát và kiểm tra thường xuyên, đột xuất tất cả các đơn vị kinh doanh trong mạng lưới hoạt động của các công ty tài chính trên địa bàn. Trong trường hợp phát hiện bất kỳ bất cập hoặc hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, các biện pháp ngăn chặn và xử lý toàn diện sẽ được thực hiện. Đặc biệt, các quy định về đôn đốc và thu hồi nợ theo Thông tư số 43/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 về việc quy định cho vay tiêu dùng của công ty tài chính sẽ được thực hiện một cách nghiêm túc, đặc biệt là đối với các quy định về hoạt động dịch vụ đòi nợ, nhằm tránh việc đòi nợ từ những người không có nghĩa vụ trả nợ cho các công ty tài chính tiêu dùng.
Đối với văn phòng đại diện và điểm giới thiệu sản phẩm của các công ty tài chính trên địa bàn, các biện pháp cụ thể sau đây được áp dụng để đảm bảo tuân thủ quy định của pháp luật và bảo vệ quyền lợi của khách hàng:
- Không thực hiện hoạt động đòi nợ cho các công ty tài chính tiêu dùng; chỉ thực hiện các hoạt động quảng bá, tìm kiếm và quản lý khách hàng dưới sự chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và theo quy định tại Quyết định số 01/2008/QĐ-NHNN ngày 09/01/2008 về việc mở và chấm dứt hoạt động của chi nhánh, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng phi ngân hàng.
- Tuân thủ các quy định của pháp luật và quy định nội bộ của công ty tài chính về tiếp xúc khách hàng, giới thiệu và tư vấn sản phẩm, dịch vụ, quản lý và sử dụng thông tin khách hàng để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của khách hàng.
- Báo cáo kịp thời và kiến nghị cho trụ sở chính của công ty tài chính và NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố về việc xử lý các vi phạm trong hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống để có biện pháp xử lý, chấn chỉnh kịp thời.
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng yêu cầu tăng cường công tác quản lý, thanh tra, giám sát việc tuân thủ quy định của pháp luật đối với hoạt động cho vay tiêu dùng, cho vay phục vụ đời sống và thu hồi nợ của các công ty tài chính, chi nhánh công ty tài chính, văn phòng đại diện, và điểm giới thiệu dịch vụ của công ty tài chính trên địa bàn.
Đồng thời, cần phối hợp với các cơ quan chức năng để nắm bắt thông tin, thông báo kịp thời và cảnh báo các công ty tài chính trên địa bàn về biện pháp phòng ngừa và ngăn chặn tối đa rủi ro, hành vi vi phạm có thể xảy ra, nhằm bảo đảm quyền lợi của khách hàng và lợi ích của các công ty tài chính, cũng như đảm bảo an ninh tiền tệ.
3. Kiến nghị tạo điều kiện cho công ty tài chính phát triển
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các Công ty Tài chính Tiêu dùng (CTTC) phát triển mạnh mẽ và bền vững, chúng tôi kiến nghị các biện pháp sau:
- Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cần giải quyết các khó khăn đối với CTTC trong việc thực hiện các Thông tư 18, 43 và 52. Việc này sẽ giúp CTTC hoạt động trong một môi trường pháp lý rõ ràng và được thúc đẩy hơn.
- NHNN nên xây dựng chính sách và cơ chế quản lý riêng biệt, phù hợp với đặc thù của ngành tài chính tiêu dùng. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho CTTC để hoạt động, đồng thời đảm bảo tính minh bạch, an toàn và tuân thủ quy định.
- Hệ thống thông tin CIC cần cập nhật đa dạng hơn, bên cạnh thông tin về nợ vay, để cung cấp thêm nhiều thông tin về khách hàng vay vốn. Điều này giúp CTTC đưa ra các quyết định cho vay chuẩn xác hơn và giảm thiểu rủi ro về nợ xấu.
- Cần quy định rõ về số lượng tổ chức tín dụng mà khách hàng có thể vay vốn hoặc chỉ số dư nợ trên thu nhập để đảm bảo sự công bằng và tránh tình trạng các công ty áp dụng tỷ lệ khác nhau, dẫn đến việc khách hàng vay quá khả năng chi trả.
- NHNN nên hỗ trợ chính sách giúp CTTC thu hút nguồn vốn giá rẻ hơn, từ đó giảm lãi suất cho khách hàng vay vốn. Điều này sẽ giúp CTTC trở thành một kênh dẫn vốn hiệu quả cho nhóm người yếu thế và giúp hạn chế tình trạng "tín dụng đen".
Những biện pháp này sẽ góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho CTTC và đồng thời bảo vệ quyền lợi của khách hàng.
Luật Hòa Nhựt xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.868644 hoặc email: [email protected]. Xin trân trọng cảm ơn!
