1. Các thuật ngữ chứng khoán về ngày giao dịch
Các thuật ngữ liên quan đến ngày giao dịch chứng khoán có thể bao gồm:
+ Ngày giao dịch (Trade Date - T): Ngày mà giao dịch chứng khoán được thực hiện. Đây là ngày mà các bên đồng ý với giá và điều kiện giao dịch. Ngày này đánh dấu bắt đầu của quy trình chuyển sở hữu chứng khoán từ bên bán sang bên mua và thường là điểm thời gian quan trọng để xác định các quy tắc thanh toán và các sự kiện liên quan đến giao dịch chứng khoán.
+ Ngày thanh toán (Settlement Date - T+X): Ngày mà thanh toán cuối cùng và chuyển sở hữu chứng khoán diễn ra. X có thể là một số nguyên dương, biểu thị số ngày sau ngày giao dịch mà thanh toán được thực hiện. Ví dụ, T+0: Ngày thanh toán ngay sau ngày giao dịch (T0). Trong hệ thống này, thanh toán và chuyển sở hữu chứng khoán diễn ra ngay sau khi giao dịch được thực hiện. T+1 (Next Day Settlement): Ngày thanh toán là ngày tiếp theo sau ngày giao dịch (T0). Trong trường hợp này, quá trình thanh toán và chuyển sở hữu chứng khoán mất một ngày làm việc để hoàn thành. T+2 có nghĩa là thanh toán diễn ra hai ngày sau ngày giao dịch.
+ Ngày giao dịch cuối cùng (Last Trading Day): Ngày cuối cùng mà một chứng khoán có thể được giao dịch trước khi hết hạn. Điều này thường áp dụng cho các sản phẩm tài chính có thời hạn, như tùy chọn hoặc hợp đồng tương lai. Ngày giao dịch cuối cùng đánh dấu kết thúc chu kỳ giao dịch của một sản phẩm tài chính cụ thể và là ngày cuối cùng mà nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch trên sàn giao dịch cho sản phẩm đó. Sau ngày này, quyền và nghĩa vụ của người nắm giữ có thể được thực hiện theo điều kiện đã được xác định trước đó. Cụ thể, trong trường hợp của các tùy chọn, ngày này liên quan đến việc quyết định liệu người mua có thực hiện quyền lợi của mình hay không và cũng đánh dấu hết hạn của tùy chọn đó.
+ Ngày điều chỉnh cổ tức (Ex-Dividend Date): là ngày mà cổ đông không còn đủ điều kiện nhận cổ tức từ doanh nghiệp. Ngày này thường được xác định trước ngày thanh toán cổ tức và thường diễn ra trước một khoảng thời gian cố định, thường được ký hiệu là T-x, trong đó x là số ngày trước ngày thanh toán. Ngày điều chỉnh cổ tức là ngày quyết định ai là cổ đông được hưởng quyền lợi từ cổ tức. Nếu một nhà đầu tư mua cổ phiếu vào hoặc sau ngày này, họ sẽ không được hưởng quyền cổ tức cho kỳ thanh toán cổ tức đó. Ví dụ, nếu ngày thanh toán cổ tức là ngày T và ngày điều chỉnh cổ tức là T-2, những người mua cổ phiếu vào hoặc sau ngày T-2 sẽ không được hưởng cổ tức cho lần thanh toán cổ tức đó.
+ Ngày điều chỉnh quyền chọn (Ex-Date for Options): Ngày mà quyền chọn không còn quyền lợi hưởng một số quyền lợi nào đó. Ngày này thường xác định trước ngày thanh toán của quyền chọn và thường diễn ra trước một khoảng thời gian cố định. Sau ngày này, người nắm giữ quyền chọn không còn có quyền lợi đối với các quyền lợi được thực hiện trong tương lai.
+ Ngày đăng ký (Record Date): Ngày mà doanh nghiệp xác định danh sách cổ đông đủ điều kiện nhận cổ tức hoặc quyền lợi khác. Ngày này quan trọng để xác định ai là cổ đông được hưởng quyền lợi từ doanh nghiệp, như cổ tức hay quyền mua cổ phiếu mới. Ngày đăng ký thường xuyên đi kèm với một quy trình cố định, và cổ đông được xác định vào ngày này sẽ nhận được lợi ích trong quá trình phân phối cổ tức hoặc các quyền lợi khác từ doanh nghiệp.
Các thuật ngữ này quan trọng trong quản lý giao dịch chứng khoán và đảm bảo rằng các bên tham gia hiểu rõ về các ngày quan trọng trong quá trình giao dịch và thanh toán. Ngoài ra, vì các sàn giao dịch chứng khoán thường nghỉ vào thứ Bảy, Chủ Nhật và các ngày nghỉ lễ như 30/4, 1/5, Giỗ Tổ, nên khi ngày T0 xảy ra vào thứ Năm, ngày 20/4/2023, các quy tắc thanh toán và chuyển sở hữu chứng khoán sẽ được xác định như sau:
T+0: Cả bên mua và bên bán sẽ nhận được cổ phiếu và tiền thanh toán trong cùng một ngày, tức là vào thứ Năm ngày 20/4/2023. T+1: Ngày bên mua nhận chứng khoán và bên bán nhận tiền thanh toán sẽ là Thứ Sáu ngày 21/4/2023. T+2: Ngày bên mua nhận chứng khoán và bên bán nhận tiền thanh toán sẽ là Thứ Hai ngày 24/4/2023. T+3: Ngày bên mua nhận chứng khoán và bên bán nhận tiền thanh toán sẽ là Thứ Ba ngày 25/4/2023.
Như vậy, trong trường hợp này, các quy tắc chuyển sở hữu chứng khoán và thanh toán tiền được điều chỉnh để phù hợp với lịch nghỉ của các sàn giao dịch, đảm bảo rằng các bên liên quan có thể thực hiện giao dịch một cách hiệu quả mà không phải chờ đến ngày làm việc tiếp theo sau ngày giao dịch.
2. Thời gian cổ phiếu về tài khoản sau khi mua
Theo quy định của Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14 ngày 26/11/2019, nếu ngày thực hiện giao dịch chứng khoán là ngày T, thì quy tắc sở hữu chứng khoán và thanh toán được xác định như sau:
Người mua sẽ được sở hữu chứng khoán sau 4 giờ chiều vào ngày T0, T1, T2 hoặc T3, tùy thuộc vào loại chứng khoán cụ thể. Tương tự, người bán cũng áp dụng quy tắc tương ứng với loại chứng khoán mà họ bán. Các sàn chứng khoán của Việt Nam (HOSE, HNX và UPCOM) đồng loạt quy định rằng tiền sẽ được chuyển về tài khoản vào ngày T2. Khách hàng sẽ nhận được thanh toán vào cuối buổi sáng của ngày T2, tính từ thời điểm khớp lệnh bán thành công, và có thể sử dụng tiền từ phiên giao dịch buổi chiều của ngày T2.
Ví dụ minh họa cho thời điểm giao dịch vào ngày 10/08/2023 (Thứ 6) là: Trường hợp T0: Người mua A sẽ nhận được cổ phiếu và người bán B nhận được tiền vào cùng thời điểm, tức là vào thứ Sáu ngày 10/08/2023. Trường hợp T1: Người mua A sẽ nhận được cổ phiếu và người bán B nhận được tiền sau 1 ngày, bao gồm cả Thứ 7 và Chủ Nhật. Do đó, thời điểm này sẽ là thứ Hai ngày 13/08/2023. Lưu ý rằng các sàn giao dịch chứng khoán sẽ không hoạt động vào các ngày thứ Bảy, Chủ Nhật và các ngày nghỉ lễ.
3. Quy định về ứng trước tiền bán cổ phiếu
Ngày nay, nhiều công ty chứng khoán đã áp dụng dịch vụ ứng trước tiền bán chứng khoán, tạo ra một phương tiện linh hoạt giúp khách hàng quản lý tài chính và đầu tư hiệu quả. Dịch vụ này đặc biệt hữu ích cho những người có nhu cầu tiếp cận nguồn tiền ngay lập tức, có thể là để tái đầu tư hoặc đối mặt với các tình huống khẩn cấp tài chính.
Đơn giản hóa quy trình so với việc nhận tiền theo quy định vào ngày T+2,5, bạn có thể nhận tiền từ công ty chứng khoán ngay khi lệnh bán của bạn khớp lệnh (T0). Số tiền ứng trước sẽ được hoàn trả lại cho công ty vào ngày T+2,5. Để sử dụng dịch vụ này, bạn chỉ cần đăng ký khi mở tài khoản giao dịch. Việc ứng tiền chỉ thực hiện khi lệnh bán được khớp lệnh thành công, và số dư ứng trước tiền phải nhỏ hơn số tiền đang chờ về. Tuy nhiên, người đầu tư cần chú ý rằng sẽ có một khoản phí khi sử dụng dịch vụ này, thường được gọi là phí ứng trước tiền bán hoặc lãi vay ứng trước tiền bán.
Cách tính phí này như sau: Phí ứng trước tiền bán = Số tiền ứng x Số ngày x Lãi suất theo ngày
Lưu ý rằng lãi suất này có thể thay đổi tùy thuộc vào từng công ty chứng khoán và thời điểm cụ thể. Ví dụ: Nhà đầu tư X thực hiện thành công giao dịch bán 2000 cổ phiếu B, thu về 400 triệu đồng vào thứ 3 ngày 10/11/2023. Dù tiền dự kiến sẽ về tài khoản vào thứ 5 ngày 12/11/2023 (T+2), nhưng vào 11/11/2023, X cần gấp 200 triệu đồng. X quyết định sử dụng dịch vụ ứng trước với lãi suất ứng trước tiền bán là 0.03%/ngày. Khi đó, phí ứng trước tiền bán sẽ là 60,000 VNĐ.
Ngoài ra, quý bạn đọc có thể tham khảo thêm bài viết Cổ phiếu ESOP là gì? Thủ tục phát hành cổ phiếu ESOP năm 2023. Nếu gặp phải bất kì vấn đề pháp lý nào khác cần hỗ trợ, vui lòng liên hệ tới bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số điện thoại: 1900.868644 hoặc gửi yêu cầu qua địa chỉ email: [email protected]. Trân trọng!
