1. Thế nào là phòng thủ dân sự?
Theo Điều 13 của Luật Quốc phòng 2018, phòng thủ dân sự được định nghĩa là một phần quan trọng của hệ thống phòng thủ quốc gia, hỗn hợp từ các biện pháp nhằm ngăn chặn chiến tranh, đối phó với hậu quả của thảm họa, sự cố, thiên tai, và dịch bệnh, cũng như bảo vệ Nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân.
Theo khoản 2 của Điều 13, nhiệm vụ của phòng thủ dân sự bao gồm các hoạt động quan trọng như xây dựng cơ chế và kế hoạch hoạt động, tuyên truyền, giáo dục, bồi dưỡng, tập huấn, và huấn luyện. Hơn nữa, nhiệm vụ này còn liên quan đến việc xây dựng hệ thống công trình phòng thủ dân sự, hệ thống tiếp nhận và xử lý thông tin, cũng như triển khai các biện pháp phòng thủ dân sự. Mục tiêu là đảm bảo sự chuẩn bị và phản ứng linh hoạt trong tình huống khẩn cấp, đồng thời bảo vệ an ninh và ổn định cho cả cộng đồng và quốc gia.
2. Nguyên tắc của hoạt động phòng thủ dân sự
- Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên là điều cơ bản trong hoạt động của phòng thủ dân sự.
- Dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý thống nhất của Nhà nước, phòng thủ dân sự được thực hiện với sự hỗ trợ và tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, các đoàn thể và Nhân dân.
- Tổ chức thống nhất từ trung ương đến địa phương, hoạt động phòng thủ dân sự được triển khai một cách phân cấp, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và lực lượng.
- Phòng thủ dân sự không chỉ là sự chuẩn bị từ sớm và từ xa mà còn là việc thực hiện phương châm "bốn tại chỗ" kết hợp với sự hỗ trợ của cấp trên, cấp dưới, và cộng đồng quốc tế. Đánh giá nguy cơ, xác định cấp độ phòng thủ, và áp dụng biện pháp phòng thủ phù hợp là những bước quan trọng để ứng phó linh hoạt với chiến tranh, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh, nhằm bảo vệ Nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân, hạn chế thiệt hại về người và tài sản, đồng thời ổn định đời sống Nhân dân.
- Phòng thủ dân sự cũng được kết hợp chặt chẽ với bảo đảm quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản của Nhân dân, bảo vệ môi trường, hộ sinh thái và thích ứng với biến đổi khí hậu.
- Trong việc áp dụng các biện pháp và huy động nguồn lực, phòng thủ dân sự phải tuân thủ quy định của Luật Phòng thủ dân sự 2023 và các quy định khác liên quan, đảm bảo tính kịp thời, hợp lý, khả thi và hiệu quả, tránh lãng phí và phù hợp với đối tượng và cấp độ phòng thủ dân sự.
- Hoạt động phòng thủ dân sự phải thực hiện với tính nhân đạo, công bằng, minh bạch, bình đẳng giới và ưu tiên đối tượng dễ bị tổn thương.
3. Các biện pháp phòng thủ dân sự theo quy định mới
3.1. Biện pháp được áp dụng trong phòng thủ dân sự cấp độ 1
Theo Điều 2, Khoản 1 của Luật Phòng thủ dân sự 2023, phòng thủ dân sự được xác định là một thành phần quan trọng của hệ thống phòng thủ quốc gia, bao gồm các biện pháp nhằm đối phó với hậu quả của chiến tranh, sự cố, thảm họa, thiên tai, và dịch bệnh, đồng thời bảo vệ Nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân.
Theo Điều 22 của Luật Phòng thủ dân sự 2023 (có hiệu lực từ 01/7/2023), biện pháp phòng thủ dân sự cấp độ 1 được quy định như sau:
- Sơ tán người, tài sản ra khỏi khu vực nguy hiểm;
- Bảo đảm phương tiện, trang bị bảo vệ cá nhân, lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, nước uống và nhu yếu phẩm cần thiết cho những người trong khu vực xảy ra sự cố, thảm họa;
- Cấm, hạn chế người, phương tiện vào những khu vực nguy hiểm;
- Phòng, chống cháy, nổ; bảo đảm an ninh, trật tự tại khu vực xảy ra sự cố, thảm họa;
- Tiêu tẩy, khử độc, khử khuẩn, vệ sinh môi trường;
- Bảo vệ công trình phòng thủ dân sự.
Quyết định về việc áp dụng các biện pháp này thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, nhằm đảm bảo tính kịp thời và hiệu quả trong việc phòng thủ dân sự theo quy định của Luật Phòng thủ dân sự 2023 và các quy định liên quan khác.
3.2. Biện pháp được áp dụng trong phòng thủ dân sự cấp độ 2
Theo Điều 23 của Luật Phòng thủ dân sự 2023, các biện pháp được áp dụng trong phòng thủ dân sự cấp độ 2 bao gồm:
- Các biện pháp như đã quy định tại Khoản 1 Điều 22 của Luật Phòng thủ dân sự 2023.
- Sự cách ly và giãn cách xã hội phù hợp với tình hình cụ thể của sự cố hoặc thảm họa tại địa bàn;
- Quyết định về việc chuyển đổi hoặc tạm dừng hoạt động của các trường học, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không thiết yếu;
- Hạn chế hoặc tạm dừng các hoạt động tập trung đông người như lễ hội, nghi lễ tôn giáo, giải đấu thể thao, sự kiện văn hóa, nghệ thuật;
- Kiểm soát hoạt động giao thông tại khu vực xảy ra sự cố hoặc thảm họa;
- Thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn thông tin và an ninh mạng theo quy định của pháp luật.
Quyết định về việc áp dụng các biện pháp này nằm trong thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và kịp thời trong công tác phòng thủ dân sự theo quy định của Luật Phòng thủ dân sự 2023.
3.3. Biện pháp được áp dụng trong phòng thủ dân sự cấp độ 3
Dựa trên quy định tại Điều 24 của Luật Phòng thủ dân sự 2023, các biện pháp áp dụng trong phòng thủ dân sự cấp độ 3 được xác định như sau:
- Bao gồm các biện pháp mà Điều 23 của Luật Phòng thủ dân sự 2023 đã quy định.
- Sự cách ly tập trung và giãn cách xã hội sẽ được thiết lập phù hợp với tình hình cụ thể của sự cố hoặc thảm họa tại địa bàn.
- Tạm dừng hoạt động của các trường học.
- Tạm dừng tổ chức các lễ hội, nghi lễ tôn giáo, giải đấu thể thao, các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, sự kiện và các hoạt động khác có sự tập trung đông người.
- Hạn chế hoặc tạm dừng việc xuất cảnh, nhập cảnh, và quá cảnh khi cần thiết để đảm bảo an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
- Hạn chế hoặc tạm dừng hoạt động giao thông và vận tải ra, vào địa bàn xảy ra sự cố hoặc thảm họa, trừ khi có lý do công vụ.
- Tạm dừng giải quyết thủ tục hành chính trực tiếp và thay vào đó áp dụng giải quyết thủ tục hành chính trực tuyến.
Quyết định về việc áp dụng các biện pháp này nằm trong thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và kịp thời trong công tác phòng thủ dân sự theo quy định của Luật Phòng thủ dân sự 2023.
3.4. Biện pháp phòng thủ dân sự được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp
Theo quy định tại Điều 25 của Luật Phòng thủ dân sự 2023, biện pháp phòng thủ dân sự trong tình trạng khẩn cấp bao gồm:
- Các biện pháp đã được quy định tại Khoản 1 Điều 24 của Luật Phòng thủ dân sự 2023, bao gồm sơ tán người và tài sản ra khỏi khu vực nguy hiểm, bảo đảm an toàn cá nhân và tài sản, cấm hoặc hạn chế người và phương tiện vào khu vực nguy hiểm, phòng cháy, nổ, đảm bảo an ninh và trật tự, tiêu tẩy, khử độc, khử khuẩn, vệ sinh môi trường, và bảo vệ công trình phòng thủ dân sự.
- Cách ly lập trung và giãn cách xã hội phù hợp với tình hình cụ thể của sự cố hoặc thảm họa.
- Tạm dừng hoạt động của trường học và tổ chức các sự kiện đông người như lễ hội, nghi lễ tôn giáo, giải đấu thể thao, hoạt động văn hóa, nghệ thuật.
- Hạn chế hoặc tạm dừng xuất cảnh, nhập cảnh, và quá cảnh nếu cần thiết để bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, và sức khỏe cộng đồng.
- Hạn chế hoặc tạm dừng hoạt động giao thông và vận tải trong khu vực xảy ra sự cố hoặc thảm họa, trừ khi có lý do công vụ.
- Tạm dừng giải quyết thủ tục hành chính trực tiếp và thực hiện giải quyết trực tuyến.
- Kiểm tra và kiểm soát hoạt động giao thông tại khu vực xảy ra sự cố hoặc thảm họa.
- Áp dụng biện pháp bảo đảm an toàn thông tin và an ninh mạng theo quy định của pháp luật.
- Giãn cách xã hội và cách ly tập trung người đi và đến từ khu vực xảy ra thảm họa.
- Hỗ trợ an sinh xã hội tại các khu vực cách ly, bị chia cắt, và xảy ra thảm họa.
- Ổn định tâm lý của người dân trong khu vực xảy ra thảm họa.
- Dừng hoạt động của cơ sở sản xuất, kinh doanh, và dịch vụ trong khu vực xảy ra thảm họa.
Quyết định về việc áp dụng các biện pháp này nằm trong thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, và người chỉ huy đơn vị quân đội theo nhiệm vụ, quyền hạn của mình, dựa trên tình hình thực tế và quy định của pháp luật về tình trạng khẩn cấp và thiết quân luật.
3.5. Quy định biện pháp phòng thủ dân sự được áp dụng trong tình trạng chiến tranh
Dựa trên quy định tại Điều 26 của Luật Phòng thủ dân sự 2023, biện pháp phòng thủ dân sự trong tình trạng chiến tranh bao gồm:
- Triển khai hệ thống đài quan sát, thông báo, báo động và cảnh báo để duy trì liên lạc và cung cấp thông tin quan trọng.
- Tổ chức sơ tán người và tài sản để đảm bảo an toàn dân số và tài sản trước nguy cơ chiến tranh.
- Cất giấu trang thiết bị quan trọng vào các công trình ngầm, hang động để bảo vệ khỏi tác động của vũ khí chiến tranh.
- Dự trữ lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh và nước uống để đảm bảo nguồn cung ổn định trong điều kiện chiến tranh.
- Xây dựng và bổ sung hầm ẩn nấp, công trình ngầm, công trình phòng, tránh kết hợp với ngụy trang và nghi binh, triển khai mục tiêu giả, giảm ánh sáng và tiếng động vào ban đêm.
- Khắc phục và vô hiệu hóa vũ khí hủy diệt hàng loạt để giảm thiểu thiệt hại.
Dựa trên tình hình thực tế, người có thẩm quyền sẽ quyết định áp dụng biện pháp quy định tại Khoản 1 Điều 22, Khoản 1 Điều 23, Khoản 1 Điều 24 và Khoản 1 Điều 25 của Điều 26 Luật Phòng thủ dân sự 2023, cùng với biện pháp được quy định tại Khoản 1 Điều 26 của Điều này, và các quy định của pháp luật liên quan đến tình trạng chiến tranh.
Luật Hòa Nhựt xin tiếp nhận yêu cầu tư vấn của quý khách hàng qua số hotline: 1900.868644 hoặc email: [email protected]. Xin trân trọng cảm ơn!
