1. Thời gian tham gia BHXH để hưởng lương hưu theo quy định hiện hành
Hưởng lương hưu là quyền được nhận một số tiền từ tổ chức hoặc cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc từ nhà nước sau khi bạn đã nghỉ hưu, tức là sau khi bạn đã dừng làm việc chính và đã đạt độ tuổi nghỉ hưu hoặc đủ số năm làm việc yêu cầu. Tiền lương hưu này thường được trả định kỳ (thường hàng tháng) và nhằm mục đích giúp bạn duy trì cuộc sống sau khi bạn đã nghỉ việc và không có thu nhập từ công việc chính nữa. Lương hưu có thể dựa trên số năm bạn đã đóng bảo hiểm xã hội hoặc các yếu tố khác như mức lương trung bình trong quá khứ hoặc quy định của luật pháp địa phương. Hưởng lương hưu là một phần quan trọng của hệ thống bảo hiểm xã hội để bảo vệ sự ổn định tài chính của người nghỉ hưu.
Hiện tại, theo Luật Bảo hiểm xã hội Việt Nam 2014, một trong những điều kiện quan trọng để có quyền nhận lương hưu cho người lao động (NLĐ) làm việc trong điều kiện bình thường là phải đóng đủ 20 năm trở lên cho BHXH. Điều này có nghĩa rằng NLĐ cần phải tham gia đóng BHXH suốt ít nhất 20 năm trước khi họ có thể đủ điều kiện để nghỉ hưu và nhận lương hưu từ BHXH.
Thời gian 20 năm này có thể được coi là khá dài và đôi khi tạo ra một tình huống khá khó khăn cho nhiều người lao động. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp của những người lao động có thu nhập thấp hoặc làm công việc không ổn định, khi họ khó có khả năng đóng đủ số năm yêu cầu cho BHXH để được hưởng lương hưu.
Tuy nhiên, có một ngoại lệ duy nhất trong Luật Bảo hiểm xã hội cho trường hợp có thể được hưởng lương hưu sau khi đóng BHXH đủ 15 năm. Điều này áp dụng cho một số người lao động theo quy định tại khoản 3 Điều 54 của Luật Bảo hiểm xã hội. Cụ thể, trường hợp này áp dụng cho những người lao động nữ là cán bộ, công chức cấp xã hoặc là người hoạt động không chuyên trách tại xã, phường, thị trấn khi họ tham gia bảo hiểm xã hội và đã đóng ít nhất 15 năm, nhưng chưa đủ 20 năm. Điều kiện tiếp theo là họ cần đủ tuổi nghỉ hưu quy định tại Khoản 2, Điều 169 của Bộ luật Lao động 2019. Chỉ trong trường hợp này, họ được hưởng lương hưu từ BHXH mặc dù chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
2. Dự kiến đối tượng được hưởng lương hưu khi tham gia BHXH đủ 15 năm từ 2025
Theo đề xuất được đề cập trong Tờ trình Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), việc giảm số năm đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm được đề xuất nhằm mục tiêu tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc có thời gian tham gia không liên tục trong hệ thống BHXH.
Nghị quyết 28-NQ/TW cũng đã xác định rõ ràng mục tiêu này, thông qua việc sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí. Hướng dẫn giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm và đặt mục tiêu tiếp theo là chỉ cần 10 năm đóng BHXH. Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho những người lao động cao tuổi, người có số năm tham gia BHXH thấp hơn, để họ có thể tiếp cận và hưởng quyền lợi từ BHXH.
Sự đề xuất này xuất phát từ thực tế rằng có nhiều người lao động đã đóng BHXH trong một khoảng thời gian trên 10 năm và đã đạt độ tuổi nghỉ hưu (thường từ 40 tuổi trở lên). Tuy nhiên, nếu vẫn duy trì quy định thời gian tối thiểu để hưởng lương hưu là 20 năm, những người này sẽ gặp khó khăn trong việc nhận lương hưu.
Theo đề xuất sửa đổi, điều 64 của dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định rằng người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu và đã đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên sẽ được hưởng lương hưu hằng tháng. Điều này mang lại sự linh hoạt cho hệ thống BHXH và giúp người lao động có cơ hội hưởng lương hưu khi họ đáp ứng điều kiện thời gian đóng BHXH và độ tuổi nghỉ hưu, dù số năm đóng BHXH của họ không đạt 20 năm.
Quy định giảm số năm đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm có mục tiêu cung cấp cơ hội cho những người lao động tham gia muộn (tức là bắt đầu đóng BHXH ở độ tuổi 45-47) hoặc những người tham gia BHXH không liên tục. Điều này giúp những người này, khi đến tuổi nghỉ hưu, vẫn có cơ hội nhận lương hưu hằng tháng thay vì chỉ có quyền nhận BHXH một lần.
Tuy vậy, mức lương hưu của những người đóng BHXH trong 15 năm có thể thấp hơn so với những người đã đóng BHXH trong thời gian dài, nếu tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc hoặc thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện là như nhau. Tuy mức lương hưu có thể khiêm tốn, nhưng với mức lương hưu hằng tháng ổn định, định kỳ được điều chỉnh bởi Nhà nước, và việc quỹ BHXH đóng Bảo hiểm y tế thì quy định này có thể đảm bảo cuộc sống khi về già của người lao động.
Cần lưu ý rằng quy định giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm chỉ áp dụng đối với các trường hợp nghỉ hưu theo Điều 64, và không áp dụng đối với các trường hợp nghỉ hưu quy định tại Điều 65 (trường hợp nghỉ hưu sớm trước tuổi quy định).
Trong trường hợp nghỉ hưu sớm tại Điều 65 của dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định sẽ bị giảm 2% tỷ lệ hưởng lương hưu. Điều này dẫn đến việc tỷ lệ hưởng lương hưu có thể rất thấp, và mức lương hưu có thể không đủ đáng để hỗ trợ người lao động trong thời gian nghỉ hưu.
Nếu áp dụng quy định giảm số năm đóng Bảo hiểm xã hội (BHXH) tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm cho các trường hợp nghỉ hưu theo Điều 65, một số vấn đề cần được xem xét:
- Tỷ lệ hưởng lương hưu thấp: Do việc nghỉ hưu sớm trước tuổi quy định dẫn đến việc giảm tỷ lệ hưởng lương hưu, tỷ lệ này có thể trở nên rất thấp. Ví dụ, một người lao động nam đã đóng BHXH trong 15 năm sẽ chỉ có tỷ lệ hưởng lương hưu là 33,75%, nhưng nếu anh ta nghỉ hưu sớm hơn 5 tuổi và bị trừ 10%, tỷ lệ hưởng lương hưu chỉ còn 23,75%. Điều này có thể đặt ra vấn đề về tính hợp lý và công bằng của quy định này đối với những người lao động nghỉ hưu sớm.
- Mức lương hưu thấp: Với tỷ lệ hưởng lương hưu giảm, mức lương hưu của những người nghỉ hưu theo Điều 65 có thể trở nên quá thấp để hỗ trợ cuộc sống của họ khi họ đã nghỉ hưu. Điều này có thể đặt ra câu hỏi về khả năng đảm bảo cuộc sống và sự ổn định tài chính cho những người lao động nghỉ hưu sớm.
- Ý nghĩa của quy định: Với tỷ lệ hưởng lương hưu thấp và mức lương hưu thấp, quy định giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu cho các trường hợp nghỉ hưu theo Điều 65 có thể không đem lại nhiều ý nghĩa thực tế cho người lao động. Điều này có thể khiến họ cảm thấy thiếu động lực để tham gia BHXH hoặc nghỉ hưu sớm.
Vì vậy, việc cân nhắc và điều chỉnh quy định giữa việc giảm số năm đóng BHXH tối thiểu và việc trừ tỷ lệ cho những người nghỉ hưu sớm là cần thiết để đảm bảo tính công bằng và sự hỗ trợ tốt nhất cho người lao động khi họ nghỉ hưu.
3. Vì sao nên giảm thời gian tham gia BHXH xuống còn 15 năm để người lao động hưởng lương hưu?
Giảm thời gian đóng BHXH xuống còn 15 năm để được hưởng lương hưu được đề xuất với mục tiêu cải thiện và điều chỉnh hệ thống BHXH với một số lý do sau:
- Tạo cơ hội cho người lao động tham gia muộn: Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm làm cho hệ thống BHXH trở nên linh hoạt hơn và tạo cơ hội cho những người lao động tham gia muộn vào hệ thống BHXH. Điều này có lợi cho những người đã bắt đầu tham gia BHXH ở độ tuổi cao hơn và cần thời gian ngắn hơn để đủ điều kiện nhận lương hưu.
- Khắc phục tình trạng không đủ thời gian đóng BHXH: Hiện nay, có nhiều trường hợp người lao động không đủ số năm đóng BHXH theo quy định trước đây để nhận lương hưu khi đến tuổi nghỉ hưu. Việc giảm thời gian đóng BHXH giúp những người này có cơ hội hưởng lương hưu thay vì chỉ nhận BHXH một lần.
- Hỗ trợ người lao động có thu nhập thấp hoặc làm công việc không ổn định: Một số người lao động có thu nhập thấp hoặc làm công việc không ổn định có khó khăn trong việc đóng đủ số năm BHXH theo quy định cũ. Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu giúp họ dễ dàng hơn trong việc đủ điều kiện nhận lương hưu và tạo điều kiện tốt hơn cho cuộc sống khi nghỉ hưu.
- Đảm bảo tính công bằng: Quy định giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu cũng có thể được xem là một biện pháp để đảm bảo tính công bằng trong hệ thống BHXH. Nó giúp đáp ứng nhu cầu của các đối tượng khác nhau và tạo cơ hội hơn cho người lao động có điều kiện thấp hơn để nhận lương hưu.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu cũng cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính bền vững của hệ thống BHXH và không tạo ra các vấn đề tài chính nghiêm trọng.
Liên hệ qua 1900.868644 hoặc [email protected]
