1. Khai nhận di sản thừa kế là gì?
Khi thực hiện khai nhận di sản thừa kế, người được hưởng di sản hoặc nhóm người cùng được hưởng di sản theo quy định của pháp luật sẽ thực hiện các bước sau:
- Xác định quyền hưởng di sản: Trong trường hợp chỉ có một người duy nhất được hưởng di sản theo quy định của pháp luật, quyền hưởng di sản sẽ được xác định rõ ràng và không cần phải phân chia di sản. Trong trường hợp có nhóm người cùng được hưởng di sản theo quy định của pháp luật, các thành viên trong nhóm sẽ cùng thực hiện quyền hưởng di sản theo quy định của pháp luật.
- Thực hiện thủ tục khai nhận: Để xác lập quyền tài sản với di sản thừa kế, người được hưởng di sản hoặc nhóm người cùng được hưởng di sản phải thực hiện thủ tục khai nhận. Thủ tục này bao gồm việc đến cơ quan công chứng hoặc cơ quan có thẩm quyền để khai nhận di sản thừa kế và thực hiện các thủ tục liên quan.
- Xác lập quyền tài sản: Sau khi thực hiện khai nhận, cơ quan công chứng hoặc cơ quan có thẩm quyền sẽ lập biên bản khai nhận di sản thừa kế, xác lập quyền tài sản với người được hưởng di sản hoặc nhóm người cùng được hưởng di sản theo quy định của pháp luật.
Như vậy, khai nhận di sản thừa kế là quy trình để xác định và xác lập quyền tài sản với di sản do người chết để lại cho người được hưởng theo quy định của pháp luật. Thủ tục này đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc phân chia di sản và xác định quyền sở hữu tài sản sau khi có người chết.
2. Hồ sơ để khai nhận di sản thừa kế theo di chúc
Theo quy định tại Điều 58 Luật Công chứng, để thực hiện công chứng Văn bản khai nhận di sản thừa kế, người yêu cầu công chứng cần chuẩn bị đầy đủ các loại giấy tờ sau đây:
- Phiếu yêu cầu công chứng: Đây là biểu mẫu yêu cầu công chứng Văn bản khai nhận di sản thừa kế, mà người yêu cầu công chứng cần điền đầy đủ thông tin liên quan.
- Bản sao di chúc: Nếu thừa kế theo di chúc, người yêu cầu công chứng cần cung cấp bản sao của di chúc. Đây là để xác nhận nội dung di chúc và quyền thừa kế theo di chúc của người đã qua đời.
- Giấy tờ chứng minh quan hệ: Nếu thừa kế theo pháp luật, người yêu cầu công chứng cần cung cấp giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng. Điều này có thể bao gồm giấy chứng tử hoặc các giấy tờ khác chứng minh quan hệ gia đình, chẳng hạn như giấy đăng ký kết hôn hoặc giấy xác nhận tình trạng hôn nhân.
- Dự thảo Văn bản khai nhận di sản thừa kế: Nếu người yêu cầu công chứng đã chuẩn bị sẵn dự thảo Văn bản khai nhận di sản thừa kế, nó cũng cần được cung cấp để tiến hành công chứng.
- Các giấy tờ nhân thân: Người yêu cầu công chứng cần cung cấp các giấy tờ nhân thân để xác minh danh tính và quyền lợi của mình. Các giấy tờ này bao gồm chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu hoặc sổ hộ khẩu, sổ tạm trú và các giấy tờ tương tự.
- Các giấy tờ về tài sản: Để xác định tài sản thừa kế, người yêu cầu công chứng cần cung cấp các giấy tờ liên quan, chẳng hạn như giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy đăng ký xe ô tô và các giấy tờ khác liên quan đến tình trạng tài sản chung hoặc tài sản riêng, ví dụ như bản án ly hôn, văn bản tặng cho tài sản, thỏa thuận tài sản chung hoặc riêng.
- Hợp đồng ủy quyền: Nếu có nhiều người được nhận thừa kế mà không chia di sản, người yêu cầu công chứng cần cung cấp hợp đồng ủy quyền để xác nhận việc ủy quyền cho một người đại diện khác thực hiện thủ tục liên quan đến di sản thừa kế.
Đối với từng trường hợp cụ thể, quy định có thể thay đổi và các giấy tờ bổ sung khác có thể được yêu cầu.
3. Trình tự thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo di chúc
Trình tự và thủ tục công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế bao gồm các bước sau:
Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ và giấy tờ
Trước khi tiến hành công chứng văn bản khai nhận di sản thừa kế, quý khách cần chuẩn bị đầy đủ các hồ sơ, giấy tờ cần thiết. Bộ hồ sơ bao gồm 01 bản và lưu ý mang theo bản chính của giấy tờ yêu cầu bản sao để đối chiếu.
Bước 2: Tiến hành công chứng
Sau khi nộp đầy đủ hồ sơ và giấy tờ, Công chứng viên sẽ xem xét, kiểm tra hồ sơ theo quy định:
- Nếu hồ sơ đầy đủ: Công chứng viên tiếp nhận, thụ lý và ghi vào sổ công chứng.
- Nếu hồ sơ chưa đầy đủ: Công chứng viên sẽ hướng dẫn và yêu cầu bổ sung thêm các giấy tờ cần thiết.
- Nếu hồ sơ không có cơ sở để giải quyết: Công chứng viên sẽ giải thích lý do và từ chối tiếp nhận hồ sơ.
Bước 3: Niêm yết thông tin văn bản khai nhận di sản
Sau khi hồ sơ được tiếp nhận, tổ chức hành nghề công chứng sẽ niêm yết công khai tại trụ sở của Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã nơi người để lại di sản thường trú cuối cùng. Nếu không xác định được nơi thường trú cuối cùng, niêm yết sẽ được thực hiện tại nơi tạm trú có thời hạn cuối cùng của người đó. Và thời gian niêm yết là 15 ngày.
Thông tin niêm yết phải bao gồm:
- Họ và tên người để lại di sản.
- Họ và tên những người khai nhận di sản.
- Quan hệ của những người khai nhận di sản với người để lại di sản.
- Danh mục di sản thừa kế.
Thông báo niêm yết cần ghi rõ rằng nếu có khiếu nại, tố cáo về việc bỏ sót, giấu giếm người được hưởng di sản, bỏ sót người thừa kế, di sản thừa kế không thuộc quyền sở hữu, sử dụng của người để lại di sản, thì khiếu nại, tố cáo phải được gửi cho tổ chức hành nghề công chứng thực hiện niêm yết.
=> Sau 15 ngày niêm yết, UBND cấp xã sẽ xác nhận việc niêm yết.
Bước 4: Hướng dẫn ký văn bản khai nhận di sản
Sau khi niêm yết và không có khiếu nại, tố cáo, tổ chức hành nghề công chứng sẽ tiến hành giải quyết hồ sơ:
- Nếu đã có dự thảo văn bản khai nhận: Công chứng viên kiểm tra nội dung để đảm bảo tuân thủ pháp luật và đạo đức xã hội.
- Nếu chưa có dự thảo: Công chứng viên sẽ soạn thảo văn bản theo yêu cầu của người khai nhận di sản. Sau khi soạn thảo, người thừa kế sẽ đọc lại nội dung, đồng ý và được Công chứng viên hướng dẫn ký vào văn bản khai nhận di sản thừa kế.
Bước 5: Ký chứng nhận và trả kết quả
Công chứng viên yêu cầu người thừa kế xuất trình bản chính của các giấy tờ đã nêu ở trên để đối chiếu trước khi ký chứng nhận vào lời chứng và từng trang của văn bản khai nhận. Sau khi ký xác nhận, sẽ thu phí công chứng, các chi phí khác và trả lại bản chính văn bản khai nhận cho người thừa kế.
4. Tiến hành khai nhận di sản thừa kế ở đâu?
Sau khi người có tài sản chết, những người có quyền lợi liên quan cần thực hiện các thủ tục khai tử tại Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi cư trú của người chết và tiến hành mở thừa kế. Địa điểm mở thừa kế là nơi xác định và thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người thừa kế, cũng là nơi Tòa án có thẩm quyền sẽ quyết định về việc thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật, và cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết các quyền và lợi ích của những người liên quan đến di sản thừa kế. Địa điểm mở thừa kế được quy định tại Khoản 2 Điều 611 Bộ luật dân sự năm 2015, cụ thể:
- Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Nếu Tòa án đã tuyên bố một người là đã chết, thời điểm mở thừa kế sẽ được xác định theo quy định tại Khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.
- Địa điểm mở thừa kế là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản. Trong trường hợp không xác định được nơi cư trú cuối cùng, địa điểm mở thừa kế sẽ là nơi có toàn bộ di sản hoặc nơi có phần lớn di sản.
Việc khai nhận di sản thừa kế sẽ được tiến hành tại văn phòng công chứng tại nơi có di sản. Theo Điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Công chứng 2014 cụ thể như sau:
- Việc thụ lý công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản và văn bản khai nhận di sản phải được niêm yết trong thời hạn 15 ngày, tính từ ngày niêm yết. Việc niêm yết được thực hiện tại trụ sở của Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có thường trú cuối cùng của người để lại di sản. Trong trường hợp không xác định được nơi thường trú cuối cùng, niêm yết sẽ được thực hiện tại nơi tạm trú có thời hạn cuối cùng của người đó.
- Trường hợp di sản bao gồm cả bất động sản và động sản hoặc chỉ gồm bất động sản, việc niêm yết sẽ được thực hiện theo quy định tại Khoản này và tại Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có bất động sản.
- Trường hợp di sản chỉ gồm động sản và trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng và nơi thường trú hoặc tạm trú có thời hạn cuối cùng của người để lại di sản không ở cùng một tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tổ chức hành nghề công chứng có thể đề nghị Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi thường trú hoặc tạm trú có thời hạn cuối cùng của người để lại di sản thực hiện việc niêm yết.
=> Thông qua việc niêm yết, các bên liên quan có thể biết được về việc mở thừa kế và các thủ tục liên quan đến phân chia di sản.
Công ty Luật Hòa Nhựt mong muốn gửi đến quý khách hàng những thông tin tư vấn hữu ích. Nếu quý khách hàng đang gặp phải bất kỳ vấn đề pháp lý nào hoặc có câu hỏi cần được giải đáp, hãy liên hệ với Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline 1900.868644. Hoặc quý khách hàng gửi yêu cầu chi tiết qua email: [email protected] để được hỗ trợ và giải đáp thắc mắc nhanh chóng. Xin trân trọng cảm ơn sự hợp tác của quý khách hàng!
