1. Người bị buộc tội có đương nhiên bị xem là tội phạm không?
Nguyên tắc suy đoán vô tội, được ghi nhận trong Hiến pháp và cụ thể hóa trong Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người và thể hiện quan điểm pháp lý tiến bộ.
Tại điều 31 của Hiến pháp năm 2013, quy định rằng "Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật". Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 đã điều chỉnh và bổ sung chi tiết hơn về nguyên tắc này, nói rõ hơn về quy trình và thủ tục cần thiết.
Theo Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, người bị buộc tội sẽ được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự và thủ tục do Bộ luật này quy định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Trong trường hợp không có đủ bằng chứng để chứng minh tội danh hoặc không thể làm sáng tỏ căn cứ để buộc tội, kết tội theo trình tự và thủ tục do Bộ luật này quy định, cơ quan và người tiến hành tố tụng phải kết luận người bị buộc tội không có tội.
Nguyên tắc suy đoán vô tội yêu cầu các cơ quan và cá nhân liên quan phải có nhận thức đúng đắn về nội dung và tinh thần của nguyên tắc này. Trong quá trình tố tụng, việc tuân thủ nguyên tắc này đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo công lý và bảo vệ quyền con người.
Căn cứ theo quy định tại Điều 13 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có quy định về nguyên tắc suy đoán vô tội như sau:
- Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
- Khi không đủ và không thể làm sáng tỏ căn cứ để buộc tội, kết tội theo trình tự, thủ tục do Bộ luật này quy định thì cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải kết luận người bị buộc tội không có tội.
Như vậy, căn cứ theo quy định nêu trên người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự, thủ tục do Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Do đó, người bị buộc tội không đương nhiên được xem là tội phạm.
2. Vai trò của Tòa án trong bảo vệ quyền của người bị buộc tội khi xét xử sơ thẩm
Vai trò của Tòa án trong bảo vệ quyền của người bị buộc tội trước khi bắt đầu phiên tòa
- Khi nhận được cáo trạng và quyết định truy tố, Tòa án sẽ tiến hành thụ lý vụ án và gửi các văn bản tố tụng, quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế, cũng như giải quyết các yêu cầu, đề nghị theo quy định pháp luật trước khi mở phiên tòa.
- Trong quá trình giải quyết các vụ án, Tòa án sẽ tiến hành các thủ tục chứng nhận người bào chữa cho bị cáo, đảm bảo bị cáo được quyền tham gia tố tụng một cách đầy đủ và công bằng. Đối với những vụ án mà bị cáo buộc phải có người bào chữa mà không có luật sư, Tòa án sẽ gửi công văn đề nghị Đoàn Luật sư cử luật sư tham gia bào chữa và tạo điều kiện cho luật sư nghiên cứu hồ sơ và thực hiện công việc bào chữa.
- Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa sẽ ra quyết định về việc đưa vụ án ra xét xử, trả hồ sơ để yêu cầu điều tra bổ sung, hoặc tạm đình chỉ vụ án theo quy định pháp luật. Quyết định này sẽ được thông báo đến Viện Kiểm sát cùng cấp theo quy định. Nội dung quyết định đưa vụ án ra xét xử sẽ cung cấp đầy đủ thông tin về thành phần Hội đồng xét xử, giúp bị cáo biết thông tin về những người sẽ trực tiếp xét xử tại phiên tòa. Điều này giúp bị cáo thực hiện quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng nếu cần thiết.
Vai trò của Tòa án trong bảo vệ quyền của người bị buộc tội khi bắt đầu phiên tòa
Trong quá trình xét xử các vụ án hình sự tại phiên tòa sơ thẩm, Chủ tọa phiên tòa thường tiến hành thủ tục khai mạc phiên tòa, công bố quyết định đưa vụ án ra xét xử, và yêu cầu Thư ký báo cáo sự vắng mặt cũng như sự có mặt của những người tham gia tố tụng. Các thủ tục này được thực hiện theo đúng trình tự và thủ tục do pháp luật quy định, và cung cấp thông tin về quyền và nghĩa vụ của bị cáo và các bên tham gia tố tụng khác.
Quyền đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng và các bên tham gia tố tụng khác được bảo vệ đúng quy định pháp luật để đảm bảo quyền lợi của người bị buộc tội. Các quyết định thay đổi người tiến hành tố tụng thường được đưa ra sau khi xem xét và đánh giá các yêu cầu, thường là do thay đổi Kiểm sát viên hoặc Thư ký phiên tòa theo quyết định của Viện Kiểm sát hoặc của Tòa án.
Tòa án thực hiện việc xét xử công khai, công bằng và bảo đảm quyền của bị cáo thông qua các hoạt động xét xử. Điều này bao gồm cả việc giám sát của nhân dân và việc tạo điều kiện cho các đại diện địa phương hoặc tổ chức đoàn thể tham dự phiên tòa. Những biện pháp này giúp bảo vệ quyền lợi của bị cáo và đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình tố tụng.
3. Quy định về bảo đảm quyền được bồi thường thiệt hại của người bị buộc tội
Hiến pháp năm 2013 đã mở rộng phạm vi bảo đảm bồi thường thiệt hại trong tư pháp hình sự, cho phép các đối tượng bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, và cả trong thi hành án, đều có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự. Điều này mở ra cơ hội cho việc bảo vệ quyền lợi của những người này trong quá trình tố tụng.
Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017 đã mở rộng phạm vi bồi thường thiệt hại trong nhiều trường hợp, điều này tiếp tục củng cố quyền lợi của người bị thiệt hại trong các trường hợp liên quan đến tư pháp hình sự.
Với các quy định của Hiến pháp năm 2013, việc không thực hiện việc bồi thường thiệt hại đúng mức, không đảm bảo khôi phục danh dự cho người bị thiệt hại trong tố tụng hình sự sẽ bị coi là vi phạm Hiến pháp, cũng như vi phạm quyền con người. Trong trường hợp này, người bị thiệt hại có thể khởi kiện ra Tòa án để bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Điều này nhấn mạnh sự quan trọng của việc thực hiện đúng và nghiêm túc các quy định bảo đảm bồi thường thiệt hại trong tư pháp hình sự, nhằm đảm bảo công bằng và minh bạch trong hệ thống pháp luật.
Để đảm bảo tránh khỏi sự xảy ra của oan, sai, hoặc việc xâm phạm đến quyền của người bị buộc tội trong quá trình tố tụng hình sự, việc xác lập các nguyên tắc rõ ràng về quyền của họ là cực kỳ quan trọng. Điều này giúp cho cả các cơ quan tiến hành tố tụng và người tham gia vào quá trình tố tụng, cũng như chính người bị buộc tội, có được sự nhận thức toàn diện và đầy đủ về các quyền và nghĩa vụ pháp lý của họ.
Đồng thời, việc rõ ràng các quy định này cũng giúp làm sáng tỏ mối quan hệ giữa quyền của người bị buộc tội và trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng, cũng như người tham gia tố tụng, trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh mà cải cách tư pháp đang diễn ra, phù hợp với những quy định mới về quyền con người và các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo Hiến pháp năm 2013, cũng như các quy định mới trong Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015.
Qua việc xác lập rõ ràng các nguyên tắc này, người bị buộc tội sẽ có được sự nhận thức đầy đủ và có thể thực hiện một cách nghiêm túc các quyền của mình trong quá trình tố tụng. Điều này đồng thời cũng đảm bảo rằng quy trình tố tụng diễn ra một cách công bằng và minh bạch, đồng thời bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên liên quan đến vụ án.
Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin về Người bị buộc tội có đương nhiên bị xem là tội phạm hay không? mà Công ty Luật Hòa Nhựt muốn gửi đến quý khách mang tính tham khảo. Nếu quý khách còn vướng mắc về vấn đề trên hoặc mọi vấn đề pháp lý khác, quý khách hãy vui lòng liên hệ trực tiếp với chúng tôi qua Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến theo số điện thoại 1900.868644 để được Luật sư tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài kịp thời hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc.
Nếu quý khách cần báo giá dịch vụ pháp lý thì quý khách có thể gửi yêu cầu báo phí dịch vụ đến địa chỉ email:[email protected] để nhận được thông tin sớm nhất! Rất mong nhận được sự hợp tác và tin tưởng của quý khách! Luật Hòa Nhựt xin trân trọng cảm ơn!
