1. Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương
Theo Điều 5 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015, việc tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương được quy định theo những nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo sự tuân thủ và thực hiện đúng theo Hiến pháp và pháp luật, nhằm quản lý xã hội bằng pháp luật và thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ.
Chính quyền địa phương, theo quy định của Luật, được giao trách nhiệm duy trì sự hiện đại và minh bạch trong mọi hoạt động của mình, với mục tiêu hàng đầu là phục vụ Nhân dân. Tính hiện đại của chính quyền không chỉ ám chỉ việc áp dụng các công nghệ và phương pháp quản lý tiên tiến mà còn liên quan đến việc nắm bắt xu hướng phát triển xã hội, kinh tế để thích ứng và đáp ứng nhanh chóng cho nhu cầu của cộng đồng.
Minh bạch là một yếu tố quan trọng, đảm bảo rằng mọi quyết định và hành động của chính quyền địa phương được thực hiện dưới sự quan sát và đánh giá của cộng đồng. Thông tin về quyết định chính trị, nguồn lực và kế hoạch phát triển phải được công bố rộng rãi để tạo điều kiện cho sự tham gia tích cực của Nhân dân. Điều này không chỉ tăng cường tính minh bạch mà còn tạo ra một cộng đồng thông tin, có khả năng hiểu rõ hơn về quyết định của chính quyền và tham gia tích cực vào các quy trình quyết định.
Đồng thời, sự giám sát chặt chẽ từ phía Nhân dân là yếu tố không thể thiếu để đảm bảo trách nhiệm và công bằng. Nhân dân, như là một bộ phận quan trọng của xã hội, có quyền và trách nhiệm đưa ra ý kiến, kiểm tra, và đánh giá công việc của chính quyền địa phương. Sự tương tác mở cửa và tích cực giữa chính quyền và cộng đồng sẽ tạo nên một môi trường làm việc và phát triển xã hội tích cực, nơi mà quyết định và hành động của chính quyền được hình thành dựa trên nhu cầu thực tế và đánh giá công bằng từ Nhân dân.
Hội đồng nhân dân, theo quy định, hoạt động theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số, là biểu tượng cho tinh thần dân chủ và sự tập trung quyết định của cộng đồng. Chế độ này tạo điều kiện cho mọi thành viên thảo luận, đưa ra ý kiến và tham gia vào quyết định của cộng đồng. Tính đa số trong quyết định không chỉ thể hiện sức mạnh của quyết định cộng đồng mà còn thể hiện tính công bằng và đồng thuận trong quá trình ra quyết định.
Tuy nhiên, để đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả, chính quyền địa phương cũng có trách nhiệm kết hợp chế độ tập thể của Ủy ban nhân dân với trách nhiệm cá nhân của Chủ tịch Ủy ban nhân dân. Sự kết hợp này giúp tận dụng tối đa sức mạnh của cả cộng đồng và cá nhân đồng thời đảm bảo rằng quyết định được đưa ra dựa trên sự đa dạng của ý kiến và chuyên môn của từng thành viên.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân, trong vai trò cá nhân, mang trên vai trách nhiệm lãnh đạo và quản lý. Quá trình này không chỉ phản ánh sự chủ động và trách nhiệm cá nhân mà còn đảm bảo rằng quyết định được thực hiện một cách chủ động và linh hoạt theo từng tình huống cụ thể. Sự kết hợp chặt chẽ giữa quyết định tập thể và trách nhiệm cá nhân là chìa khóa để tạo ra một hệ thống chính trị địa phương linh hoạt, phản ánh ý chí và quyết tâm phát triển của cộng đồng.
Tổng cộng, Điều 5 này của Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 đặt ra các nguyên tắc cơ bản và quan trọng, tạo ra cơ sở pháp lý cho sự tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương nhằm phục vụ và đáp ứng mục tiêu lợi ích cộng đồng một cách hiệu quả và công bằng.
2. Nguyên tắc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương thực hiện dựa trên cơ sở nào?
Theo khoản 2 của Điều 11 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015, được sửa đổi bởi khoản 4 của Điều 2 của Luật Tổ chức chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi 2019, đề cập đến việc phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương. Quy định này thiết lập cơ sở cho sự phân quyền, phân cấp, và phân định thẩm quyền trong hệ thống chính quyền địa phương, nhằm tạo ra một sự linh hoạt và hiệu quả trong quản lý nhà nước trên địa bàn.
Theo đó, quy trình phân định thẩm quyền được thực hiện dựa trên nhiều nguyên tắc cụ thể. Đầu tiên, bảo đảm quản lý nhà nước thống nhất về thể chế, chính sách, chiến lược và quy hoạch đối với các ngành, lĩnh vực, nhằm đảm bảo tính thống nhất và thông suốt của nền hành chính quốc gia. Thứ hai, phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước trên địa bàn theo quy định của pháp luật.
Cũng theo quy định, việc phân định thẩm quyền còn kết hợp chặt chẽ giữa quản lý theo ngành với quản lý theo lãnh thổ, phân định rõ nhiệm vụ quản lý nhà nước giữa chính quyền địa phương các cấp đối với các hoạt động kinh tế - xã hội trên địa bàn lãnh thổ. Đồng thời, phải phù hợp với điều kiện, đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo và đặc thù của các ngành, lĩnh vực.
Quy định cuối cùng của Điều 11 nhấn mạnh việc phân quyền, phân cấp phải bảo đảm điều kiện về tài chính, nguồn nhân lực và các điều kiện cần thiết khác. Đồng thời, chính quyền địa phương phải thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đã được phân quyền, phân cấp và chịu trách nhiệm trong phạm vi được phân quyền, phân cấp, với việc gắn phân quyền, phân cấp với cơ chế kiểm tra, thanh tra để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý.
3. Quy định về việc phân quyền và phân cấp cho chính quyền địa phương như thế nào?
Theo Điều 12 và Điều 13 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015, đã được sửa đổi bởi khoản 5 và khoản 6 của Điều 2 của Luật Tổ chức chính phủ và Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi 2019, quy định chi tiết về phân quyền và phân cấp cho chính quyền địa phương.
Điều 12 xác định rằng việc phân quyền cho chính quyền địa phương phải được quy định trong luật, và trong trường hợp này, luật cần phải nêu rõ nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể mà chính quyền địa phương không được phân cấp, ủy quyền cho cơ quan nhà nước cấp dưới hoặc cơ quan, tổ chức khác. Chính quyền địa phương tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân quyền, với sự kiểm tra, thanh tra từ cơ quan nhà nước cấp trên.
Điều 13 đề cập đến phân cấp cho chính quyền địa phương, căn cứ vào yêu cầu công tác, khả năng thực hiện và điều kiện cụ thể của địa phương, cơ quan nhà nước ở trung ương và địa phương được quyền phân cấp một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của mình cho chính quyền địa phương. Việc phân cấp phải tuân thủ các nguyên tắc quy định tại khoản 2 của Điều 11 và phải được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước phân cấp.
Trong quá trình phân cấp nhiệm vụ và quyền hạn cho chính quyền địa phương, cơ quan nhà nước cấp trên đóng vai trò quan trọng để đảm bảo hiệu quả và tính chặt chẽ trong quản lý. Điều này yêu cầu cơ quan nhà nước cấp trên phải tận dụng tối đa các nguồn lực, đặc biệt là về tài chính và nhân sự, để đảm bảo rằng chính quyền địa phương có đủ khả năng thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn mà họ đã được phân cấp.
Ngoài ra, cơ quan nhà nước cấp trên cũng chịu trách nhiệm hướng dẫn chính quyền địa phương trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn đã được phân cấp. Việc này bao gồm việc cung cấp sự hỗ trợ chuyên môn, giám sát và kiểm tra để đảm bảo rằng mọi hoạt động diễn ra theo đúng quy định và mang lại lợi ích tốt nhất cho cộng đồng. Chính quyền địa phương, do đó, được đảm bảo có sự hỗ trợ và đào tạo cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Cơ quan nhà nước được phân cấp, sau khi phân cấp nhiệm vụ và quyền hạn cho chính quyền địa phương, cũng phải chịu trách nhiệm trước cơ quan nhà nước đã phân cấp về việc thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn đã được giao. Điều này đặt ra một chuẩn mực rõ ràng về tính minh bạch và trách nhiệm trong hệ thống quản lý chính quyền. Nếu cần, cơ quan nhà nước được phân cấp có thể tiếp tục phân cấp nhiệm vụ cho cấp dưới, nhưng điều này phải được thực hiện dưới sự đồng ý của cơ quan nhà nước đã phân cấp, đảm bảo tính chặt chẽ và phù hợp với mục tiêu tổng thể của hệ thống chính quyền.
Liên hệ đến hotline 1900.868644 hoặc email: [email protected] để được tư vấn pháp luật
