1. Tài nguyên đất và biểu hiện của suy thoái tài nguyên đất.
Tài nguyên đất là một bộ phận của tài nguyên thiên nhiên, bao gồm đất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất phi nông nghiệp và đất chưa sử dụng. Tài nguyên đất có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, bao gồm:
+ Là cơ sở để sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, công nghiệp, xây dựng và các hoạt động kinh tế khác.
+ Cung cấp môi trường sống cho con người và các sinh vật khác.
+ Có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hâu, bảo vệ môi trường.
Suy thoái tài nguyên đất là quá trình giảm chất lượng đất hoặc làm mất đi một số tính chất của đất, làm cho đất không còn phù hợp với mục đích sử dụng. Suy thoái tài nguyên đất có thể biểu hiện dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm:
+ Xói mòn đất: Xói mòn đất là hiện tượng lớp đất mặn bị phá hủy do tác động của nước, gió,... Xói mòn đất làm giảm độ dày, độ màu mỡ của đất, ảnh hưởng đến khả năng sản xuất nông nghiệp.
+ Sạt lở đất: Sạt lở đất là hiện tượng đất bị trượt theo dốc, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Sạt lở đất thường xảy ra ở những vùng có địa hình dốc, đất yếu, bị tác động bởi mưa lũ, bão,...
+ Mặn hóa đất: Mặn hóa đất là hiện tượng đất bị tích tụ muối, làm giảm khả năng sản xuất nông nghiệp. Mặn hóa đất thường xảy ra ở những vùng đất ven biển, nơi có nguồn nước mặn.
+ Làm chua đất: Làm chua đất là hiện tượng đất bị tích tụ axit, làm giảm khả năng sản xuất nông nghiệp. Làm chua đất thường xảy ra ở những vùng đất có nguồn nước chua.
+ Ô nhiễm đất: Ô nhiễm đất là hiện tượng đất bị nhiễm các chất độc hại, làm giảm khả năng sử dụng đất và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Ô nhiễm đất thường xảy ra do hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt,...
2. Nguyên nhân suy thoái tài nguyên đất
2.1. Nguyên nhân tự nhiên
- Sự biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan: Sự biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt, hạn hán,... gây ra những tác động mạnh mẽ đến môi trường đất, làm gia tăng các hiện tượng xói mòn, sạt lở đất, mặn hóa, chua hóa,...
- Các hiện tượng tự nhiên như xói mòn, sạt lở, lũ lụt, cháy rừng: Các hiện tượng tự nhiên này có thể xảy ra do tác động của các yếu tố khí hậu, địa chất,... Các hiện tượng này có thể làm phá hủy lớp đất mặn, làm mất đi các chất dinh dưỡng và độ màu mỡ của đất, gây suy thoái đất.
- Các thiên tai khác như động đất, sóng thần,...: Các thiên tai này có thể xảy ra do tác động của các yếu tố địa chất,... Các thiên tai này có thể gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản, đồng thời làm suy thoái đất.
2.2. Nguyên nhân nhân tạo
- Hoạt động sản xuất nông nghiệp không hợp lý: Hoạt động sản xuất nông nghiệp không hợp lý như lạm dụng phân bón, thuốc trừ sâu,... có thể làm ô nhiễm đất, làm giảm độ phì nhiêu của đất, gây suy thoái đất.
- Hoạt động khai thác khoáng sản, xây dựng không đúng quy định: Hoạt động khai thác khoáng sản, xây dựng không đúng quy định có thể làm phá hủy cấu trúc của đất, làm giảm khả năng giữ nước, giữ chất dinh dưỡng của đất, gây suy thoái đất.
- Hoạt động đô thị hóa, công nghiệp hóa: Hoạt động đô thị hóa, công nghiệp hóa có thể làm tăng lượng chất thải, chất độc hại ra môi trường, gây ô nhiễm đất, gây suy thoái đất.
- Hoạt động dân sinh như xây dựng nhà nước, chăn thả gia súc,...: Hoạt động dân sinh như xây dựng nhà cửa, chăn thả gia súc,... có thể làm phá hủy lớp đất mặn, làm mất đi các chất dinh dưỡng và độ màu mỡ của đất, gây suy thoái đất.
3. Biện pháp khắc phục
Suy thoái tài nguyên đất là một vấn đề nghiêm trọng, đe dọa đến sự phát triển bền vững của đất nước. Để khắc phục suy thoái tài nguyên đất, cần có sự chung tay của cả hệ thống chính trị, xã hội. Các biện pháp khắc phục suy thoái tài nguyên đất có thể được chia thành ba nhóm chính:
3.1. Biện pháp kỹ thuật
Biện pháp kỹ thuật là các biện pháp sử dụng kỹ thuật công nghệ để khắc phục suy thoái tài nguyên đất. Một số biện pháp kỹ thuật thường được áp dụng bao gồm:
- Áp dụng các biện pháp canh tác, sản xuất nông nghiệp bền vững. Các biện pháp này bao gồm:
+ Trồng các loại cây trồng phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu.
+ Sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu một cách hợp lý, hạn chế lạm dụng.
+ Xây dựng hệ thống thủy lợi, tưới tiêu hợp lý.
- Áp dụng các biện pháp bảo vệ, cải tạo đất. Các biện pháp này bao gồm:
+ Trồng rừng, bảo vệ rừng.
+ Cải tạo đất chua, mặn.
+ Xây dựng các công trình thủy lợi, chống xói mòn, sạt lở đất.
Biện pháp kỹ thuật là nhóm biện pháp trực tiếp tác động đến đất, giúp cải thiện các tính chất vật lý, hóa học, sinh học của đất. Tuy nhiên, việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật cần được thực hiện một cách khoa học, phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương.
3.2. Biện pháp kinh tế
Biện pháp kinh tế là các biện pháp sử dụng các chính sách, cơ chế kinh tế để khuyến khích, hỗ trợ việc bảo vệ, cải tạo đất. Một số biện pháp kinh tế thường được áp dụng bao gồm:
- Áp dụng các chính sách, cơ chế khuyến khích, hỗ trợ. Các chính sách hỗ trợ này bao gồm:
+ Hỗ trợ kinh phí cho các hoạt động bảo vệ, cải tạo đất.
+ Giảm thuế, phí cho các hoạt động bảo vệ, cải tạo đất.
- Khuyến khích sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường. Các sản phẩm này bao gồm:
+ Phân bón hữu cơ.
+ Thuốc trừ sâu sinh học.
Biện pháp kinh tế là nhóm biện pháp có vai trò khuyến khích, hỗ trợ các hoạt động bảo vệ, cải tạo đất. Việc áp dụng các biện pháp kinh tế cần đảm bảo tính khả thi, hiệu quả, tránh gây lãng phí nguồn lực.
3.3. Biện pháp pháp lý
Biện pháp pháp lý là các biện pháp sử dụng hệ thống pháp luật để bảo vệ, cải tạo đất. Nhóm biện pháp này bao gồm các biện pháp sau:
- Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất.
Hệ thống pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất là cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện các biện pháp khắc phục suy thoái tài nguyên đất. Hệ thống pháp luật này cần được hoàn thiện về nội dung, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, khả thi. Cụ thể, cần hoàn thiện các quy định về quy định về quy hoạch, sử dụng, sử dụng đất, bảo vệ môi trường đất,...
- Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất.
Tuyền truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất là một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người dân và các tổ chức, doanh nghiệp trong việc bảo vệ, cải tạo đất.
Các cơ quan nhà nước cần phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan thông tấn, báo chí để tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất. Nội dung tuyên truyền cần tập trung vào các quy định của pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất; các hậu quả của suy thoái tài nguyên đất; các biện pháp bảo vệ, cải tạo đất.
- Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất là biện pháp quan trọng để răn đe, ngăn chặn các hành vi vi phạm.
Các cơ quan nhà nước cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất. Các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất cần được xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật, bao gồm:
+ Khai thác khoáng sản, xây dựng không đúng quy định.
+ Lạm dụng phân bón, thuốc trừ sâu.
+ Chăn thả gia sức gây phá hoại đất.
Biện pháp pháp lý là nhóm biện pháp có vai trò bảo vệ quyền và lợi ích của người dân, các tổ chức, doanh nghiệp trong việc bảo vệ, cải tạo đất. Việc áp dụng các biện pháp pháp lý cần đảm bảo tính nghiêm minh, răn đe, góp phần ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ, cải tạo đất.
Nếu có thắc mắc pháp lý xin vui lòng liên hệ hotline: 1900.868644 hoặc email: [email protected] để được giải đáp thắc mắc. Trân trọng./.
