1. Giới thiệu về chất thải chứa các nhân phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên (NORM) và lý do ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về NORM.
Chất thải chức các nhân phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên (NORM) là chất thải chứa các nhãn phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên như urani, thori, kali,... phát sinh từ hoạt động khai thác, chế biến quặng urani, quặng thori, đất hiếm, sa khoáng titan và ngành công nghiệp liên quan đến hoạt động khai thác, chế biến sa khoáng titan.
NORM là một loại chất thải phổ biến, phát sinh từ nhiều hoạt động khác nhau trong đời sống và sản xuất. NORM có thể tồn tại ở dạng rắn, lỏng, khí và có mức độ phóng xạ khác nhau.
NORM có thể gây ra những tác hại đối với con người và môi trường nếu không được quản lý và xử lý đúng cách. Các tác hại của NORM bao gồm:
- Gây ô nhiễm phóng xạ cho con người và động vật, dẫn đến các bệnh lý như ung thư, suy giảm hệ miễn dịch,...
- Gây ô nhiễm môi trường, làm suy thoái chất lượng đất, nước, không khí,...
Để đảm bảo an toàn bức xạ và bảo vệ môi trường, Chính phủ đãn ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất thải chứa các nhân phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên (QCVN 23:2023/BKHCN)
2. Giải thích một số khái niệm cơ bản.
- Chất thải chứa các nhân phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên (NORM): là chất thải chứa các chất phóng xạ có nguồn gốc tự nhiên như urani, thori, kali,... phát sinh từ hoạt động khai thác, chế biến quặng urani, quặng thori, đất hiếm, sa khoáng titan và ngành công nghiệp liên quan đến hoạt động khai thác, chế biến sa khoáng titan.
- Nồng độ hoạt độ: là lượng phóng xạ phát ra từ một chất thải trong một đơn vị thời gian và đơn vị khối lượng.
- Mức giới hạn phóng xạ: là mức phóng xạ tối đa được phép tiếp xúc với con người trong một khoảng thời gian nhất định.
3. Phạm vi áp dụng của quy chuẩn.
Quy chuẩn áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong và ngoài nhà nước có hoạt động làm phát sinh NORM trên lãnh thổ Việt Nam; Tổ chức, cá nhân làm công tác thu gom, xử lý, vận chuyển và lưu giữ chất thải NORM mà không phải là chủ nguồn chất thải và cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức, cá nhân khác có liên quan.
4. Các yêu cầu về bảo đảm an toàn bức xạ đối với hoạt động quản lý NORM.
4.1. Yêu cầu đối với việc phân loại NORM.
NORM được phân loại thành 03 loại dựa trên mức độ phóng xạ:
- Loại A: Chất thải NORM có nồng độ hoạt độ của các nhân phóng xạ vượt quá mức giới hạn phóng xạ của chất thải phóng xạ.
- Loại B: Chất thải NORM có nồng độ hoạt độ của các nhân phóng xạ nằm trong khoảng từ mức giới hạn phóng xạ của chất thải phóng xạ loại A đến mức giới hạn phóng xạ của chất thải phóng xạ loại B.
- Loại C: Chất thải NORM có nồng độ hoạt độ của các nhân phóng xạ thấp hơn mức giới hạn phóng xạ của chất thải phóng xạ loại B.
Việc phân loại NORM là cơ sở để xác định các yêu cầu về bảo đảm an toàn bức xạ đối với hoạt động quản lý NORM.
4.2. Yêu cầu đối với việc thu gom, vận chuyển NORM.
Chất thải NORM phải được thu gom, vận chuyển theo quy định, đảm bảo an toàn bức xạ và bảo vệ môi trường.
Các yêu cầu đối với việc thu gom, vận chuyển NORM bao gồm:
- Quy trình thu gom, vạn chuyển NORM phải được lập và được phê duyệt bởi các cơ quan có thẩm quyền.
- Thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM phải được thiết kế, chế tạo, bảo dưỡng và kiểm định theo quy định.
- Người thu gom, vận chuyển NORM phải được đào tạo, huấn luyện về an toàn bức xạ.
4.3. Yêu cầu đối với việc xử lý NORM.
Chất thải NORM phải được xử lý theo quy định, đảm bảo giảm thiểu tác hại của bức xạ đối với con người và môi trường.
Các phương pháp xử lý NORM bao gồm:
- Xử lý hóa học: Sử dụng các hóa chất để loại bỏ các nhân phóng xạ khỏi chất thải.
- Xử lý nhiệt: Sử dụng nhiệt độ cao để tiêu hủy các nhân phóng xạ.
- Xử lý vật lý: Sử dụng các biện pháp vật lý như chôn lấp, ủ phân,... để giảm thiểu nồng độ hoạt động của các nhân phóng xạ.
Cách thức xử lý NORM cụ thể thuộc vào loại NORM, mức độ phóng xạ và các yếu tố khác.
4.4. Yêu cầu đối với việc lưu giữ NORM.
Chất thải NORM phải được lưu giữ trong kho chứa NORM theo quy định, đảm bảo an toàn bức xạ và bảo vệ môi trường.
Các yêu cầu đối với kho chứa NORM bao gồm:
- Kho chứa NORM phải được thiết kế, xây dựng, lắp đặt, vận hành và bảo dưỡng theo quy định.
- Kho chứa NORM phải được bố trí ở vị trí an toàn, cách xa khu dân cư, khu vực sản xuất,...
- Kho chứa NORM phải được trang bị các thiết bị, phương tiện cần thiết để đảm bảo an toàn bức xạ.
5. Các yêu cầu kỹ thuật đối với hoạt động quản lý NORM.
5.1. Yêu cầu đối với thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM.
Các thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM phải được thiết kế, chế tạo, bảo dưỡng và kiểm định theo quy định, đảm bảo an toàn bức xạ và bảo vệ môi trường.
Yêu cầu cụ thể đối với thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM bao gồm:
- Thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM phải được làm bằng vật liệu không thấm, không hấp thụ phóng xạ.
- Thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM phải được trang bị các thiết bị đo lường phóng xạ để kiểm soát mức độ phóng xạ của chất thải.
- Thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển NORM phải được trang bị các thiết bị, phương tiện an toàn để đảm bảo an toàn cho con người và môi trường.
5.2. Yêu cầu đối với thiết bị, phương tiện xử lý NORM.
Các thiết bị, phương tiện xử lý NORM phải được thiết kế, chế tạo, bảo dưỡng và kiểm định theo quy định, đảm bảo hiệu quả xử lý và an toàn bức xạ.
Yêu cầu cụ thể đối với thiết bị, phương tiện xử lý NORM bao gồm:
- Thiết bị, phương tiện xử lý NORM phải được làm bằng vật liệu không thấm, không hấp thụ phóng xạ.
- Thiết bị, phương tiện xử lý NORM phải được trang bị các thiết bị, phương tiện đo lường phóng xạ để kiểm soát mức độ phóng xạ của chất thải đầu vào và đầu ra.
- Thiết bị, phương tiện xử lý NORM phải được trang bị các thiết bị, phương tiện an toàn để đảm bảo an toàn cho con người và môi trường.
5.3. Yêu cầu đối với kho chứa NORM.
Kho chứa NORM phải được thiết kế, xây dựng, lắp đặt, vận hành và bảo dưỡng theo quy định, đảm bảo an toàn bức xạ và bảo vệ môi trường.
Yêu cầu cụ thể đối với kho chứa NORM bao gồm:
- Kho chứa NORM phải được xây dựng ở vị trí an toàn, cách xa khu dân cư, khu vực sản xuất,...
- Kho chứa NORM phải được thiết kế, xây dựng theo đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về an toàn bức xạ.
- Kho chứa NORM phải được trang bị các thiết bị, phương tiện đo lường phóng xạ để kiểm soát mức độ phóng xạ của chất thải.
- Kho chứa NORM phải được trang bị các thiết bị, phương tiện an toàn để đảm bảo an toàn cho con người và môi trường.
Lưu ý: Một số lưu ý khi thực hiện các yêu cầu kỹ thuật đối với hoạt động quản lý NORM:
- Các thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển, xử lý và lưu giữ NORM phải được kiểm định định kỳ theo quy định để đảm bảo an toàn bức xạ và bảo vệ môi trường.
- Người vận hành các thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyên, xử lý và lưu giữ NORM phải được đào tạo, huấn luyện về an toàn bức xạ.
- Các cơ sở phát sinh, thu gom, vận chuyển, xử lý và lưu giữ các NORM phải xây dựng và thực hiện các quy trình vận hành an toàn bức xạ.
Nếu có thắc mắc pháps lý xin vui lòng liên hệ hotline: 1900.868644 hoặc email: [email protected] để được giải đáp thắc mắc. Trân trọng./.
